پديد آورندگان :
پارسايي، الناز دانشگاه شيراز، شيراز، ايران , ميرزابيگي، مهديه دانشگاه شيراز - گروه علم اطلاعات و دانش شناسي، شيراز، ايران , ستوده، هاجر دانشگاه شيراز - گروه علم اطلاعات و دانش شناسي، شيراز، ايران
كليدواژه :
رفتار اطلاع يابي , فرايند جست و جو , فرمول بندي عبارت جست و جو , مرور نظام مند , وظيفة جست و جو
چكيده فارسي :
روش: پژوهش حاضر به شيوة كيفي و به روش فراتركيب تحليلي در شش گام انجام شد كه عبارت‌اند از: تعيين واژه‌هاي كليدي، ايجاد معيارهاي شمول و حذف مقالات، جست‌وجو در پيشينه، استخراج فهرست الف، ب و ج، تحليل توصيفي و تحليل مضمون. در اين راستا، براساس چرخة جست‌وجو و با به‌كارگيري تعدادي كليدواژه، كه متخصصان تأييد كرده‌اند، پژوهش‌هاي مرتبط با عوامل مؤثر در فرمولبندي عبارت جست‌وجو مطالعه و بررسي شد. پس از تحليل توصيفي اين منابع، مفاهيم متناسب با موضوع استخراج شد. جامعة آماري اين پژوهش شامل 102 مقاله بود كه در زمينة شناسايي عوامل مؤثر در فرمولبندي عبارت جست‌وجو و در بازه زماني 1991 تا 2021 نگاشته شده بودند. جست‌وجوي اين منابع در پايگاه‌هاي معتبر نظير وب آو ساينس، اسكوپس، اشپرينگر، امرالد، الزوير، اريك، پروكوئست، ابسكو، سايت سير، اينفورميشن ريسرچ، ليزا، ليستا و وايلي انجام شد. پس از استخراج مقالات و گردآوري و تحليل داده‌هاي كيفي آن‌ها، از اين تحليل‌ها براي تعيين عوامل مؤثر در فرمولبندي عبارت جست‌وجو استفاده شد.
يافته‌ها: عوامل مؤثر در فرمولبندي عبارت جست‌وجو خود از زمينه‌هاي متعددي همچون كاربر و وظيفة بازيابي نشئت مي‌گيرد كه مي‌توان آن‌ها را به دو دستة كليِ عوامل مرتبط با كاربر و عوامل مرتبط با وظيفه دسته‌بندي كرد. دستة اول شامل دانش موضوعي، دانش نحوة كار با سامانة جست‌وجو، تجربة جست‌وجو، زبان، ويژگي‌هاي جمعيت‌شناختي، عوامل بافتي، سبك‌‌شناختي، بار شناختي و دستة دوم شامل نوع وظيفة جست‌وجو و دشواري وظيفه بودند. اين عوامل به‌صورت‌هاي مختلف فرايند فرمولبندي را متغير مي‌سازند. تأثير ناشي از اين عوامل را مي‌توان به‌صورت مثبت و منفي در نظر گرفت؛ برخي از آن‌ها ممكن است به ارتقاي كيفيت فرمولبندي كمك كنند. در مقابل، برخي ديگر ممكن است مانع انجام صحيح اين مرحله از بازيابي شوند.
نتيجهگيري: ازآنجاكه فرمولبندي بخش مهمي از رفتارهاي اطلاع‌يابي است، شناخت عوامل مؤثر در اين فرايند مي‌تواند در كشف الگوهاي اطلاع‌يابي مؤثر واقع شود. همچنين شناخت عوامل مؤثر در فرمولبندي عبارت جست‌وجو سبب بهبود كيفيت آموزش سواد اطلاعاتي از طريق متخصصان اين حوزه مي‌شود. از طرفي به طراحان و توسعه‌دهندگان وب نيز كمك مي‌كند تا ابزارهاي جست‌وجوي متناسب با نياز كاربر را ايجاد كنند. ضمن اينكه درك چگونگي فرمولبندي عبارت جست‌وجو تحت تأثير عوامل گوناگون و شناخت اين عوامل، مي‌تواند به افزايش كيفيت جست‌وجو و بازيابي نتايج مرتبط‌تر كمك كند و تعامل انسان ـ رايانه را بهبود بخشد.
چكيده لاتين :
Purpose: To identify the most important factors affecting query formulation.
Method: The design of this study was qualitative. The factors were extracted and categorized through a systematic review and an analytical meta-analysis in six steps. The steps included: determining keywords, creating inclusion criteria and deleting articles, background search, extracting lists A, B and C, descriptive analysis, and thematic analysis. In this regard, based on a search cycle and using a number of keywords approved by experts, articles related to the factors affecting the query formulation were studied. After descriptive analysis of these resources, contents were extracted according to the topic. The research population included all published articles on the factors affecting the query formulation in the period from 1991 to 2021. These resources were searched in reliable databases such as Scopus, Springer, Emerald, Web of Science, Elsevier, Eric, ProQuest, Ebsco, Cite Seer, Information Research, LISA, LISTA and Wiley. After extracting articles, collecting and analysing qualitative data, these analyses were used to determine the factors affecting the query formulation.
Results: Findings showed that the factors affecting the query formulation itself originate from several fields such as user and retrieval task, which can be classified into two general categories of user-related factors and task-related factors. User-related factors included subject knowledge, knowledge of how to use the search system, search experience, language, demographic features, contextual factors, cognitive style, and cognitive load. Task-related factors included the type of search task and task difficulty. These factors change the formulation process in different ways that can be considered both positive and negative, as some of them may help to improve the quality of the formulation, others may prevent retrieval to be performed correctly.
Conclusion: Identifying factors affecting the query formulation and analysing the relationships between them can improve the quality of information literacy training by experts in this field. Also, it helps web designers create search tools tailored to the user's needs. Since formulation is an important part of information retrieval behaviours, recognizing the influencing factors can help discovering information retrieval patterns. Understanding how to formulate a query under the influence of various factors and recognizing these factors, can help increase the quality of search and retrieve more relevant results and improve human-computer interaction.
