كليدواژه :
كتابخانة ديجيتال , سازمان اسناد و كتابخانة ملي ايران , كاربرد پذيري , تجربة كاربر , رابط كاربري
چكيده فارسي :
هدف: ارزيابي كاربردپذيري وبگاه ديجيتال سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران براساس تجربة كاربر.
روش: از روش آميخت اكتشافي (طرح موازي همگرا) استفاده شد. براي ارزيابي كاربردپذيري كتابخانة ديجيتال، از رويكرد چندجانبه و تكنيك‌هاي مختلفي ازجمله آزمون كاربردپذيري، پرسش‌نامه، مصاحبه، مشاهده و بلندانديشي استفاده شد. هشت وظيفه براي كاربران تعريف شد تا مسير حركت آنان، مشكلات و چالش‌ها، ميزان سردرگمي آن‌ها در مسير و به‌اصطلاح نقاط درد و واژگان مبهم وبگاه شناسايي شود. براي تجزيه و تحليل داده‌هاي كمّي از نرم‌افزار اس‌پي‌اس‌اس و براي تحليل داده‌هاي كيفي مصاحبه از نرم‌افزار مكس‌كودا استفاده شد. مشاهده سيستم با استفاده از دو نرم‌افزار فست استون و اوكَم انجام شد. دو گروه كاربران، شامل كاربران مبتدي (آميخته) و كاربران پيشرفته (كتابداران) در پژوهش شركت كردند. براي تجزيه‌وتحليل داده‌هاي گردآوري‌شده از مصاحبه‌ها، از روش تحليل محتواي كيفي استفاده شد. در راستاي اعتباربخشي به يافته‌ها از روش زاويه‌بندي روش‌شناسي و معيارهاي گوبا و لينكلن استفاده شد.
يافته‌ها: توجه به ميانگين‌هاي انجام وظايف كاربران مبتدي و پيشرفته نشان داد ثبت‌نام كاربر جديد بيشترين زمان را به خود اختصاص داده است (بيش از 6 دقيقه). ميانگين كلي ميزان سختي و آساني تكميل وظايف بدون تفكيك دو گروه كاربران نشان داد وظيفة 5 با ميانگين 45/3 و وظيفة 2 با ميانگين 35/3 سختترين وظايف و وظيفة 8 با ميانگين 25/2، آسان‌ترين وظيفه از ديدگاه كاربران هر دو گروه بوده است. بازخورد دريافت‌شده از كاربران مبتدي و پيشرفته دربارة معيارهاي ارزيابي كاربردپذيري وبگاه كتابخانة ديجيتال (ميزان رضايتمندي، سهولت كار، راحتي پيمايش، جذابيت سايت، چيدمان عناصر اطلاعاتي و غيره) نشان داد برخي از مؤلفه‌هاي كاربردپذيري، نمرة متوسط (3) را نيز دريافت نكرده‌اند؛ مثلاً از ديد كاربران پيشرفته، سازماندهي اطلاعات وبگاه با ميانگين 70/1 و جذابيت وبگاه از نظر بصري با ميانگين 10/2 در شرايط مساعدي قرار ندارد. رصد ميزان رضايت كاربران از وبگاه كتابخانة ديجيتال سازمان اسناد و كتابخانة ملي نشان داد صرفاً 30 درصد از كاربران مبتدي و 10 درصد از كاربران پيشرفته از عملكرد خود در وبگاه اظهار رضايت كردند. طي تكميل وظايف تعريف‌شده براي كاربران، مشكلات و چالش‌هاي متعددي گزارش شد. ازجملة اين چالش‌ها مي‌توان به موارد ذيل اشاره كرد: پيچيدگي فرايندها (فرايند پيچيدة جست‌و‌جوي منابع، پيچيدگي فرايند ثبت‌نام، و فيلدهاي جست‌و‌جو)، درك نامطلوب از برچسب‌ها و مفاهيم وبگاه، چيدمان عناصر وبگاه، افزونگي و تعدد گزينه‌ها، ظاهر بصري وبگاه، بازيابي نامطلوب، مشكلات فني، ناهماهنگي و يكدست‌نبودن، محدوديت مجموعه و دسترسي، اتلاف وقت كاربر، تنوع قالب منابع و نمايش منبع ديجيتال.
نتيجه‌گيري: كاربران پيشرفته در انجام وظايف خود زمان بيشتري صرف كردند. توجه به تلاش‌هاي ناموفق در بين دو گروه كاربر و مقايسة آن‌ها با يكديگر نشان داد ميزان تلاش‌هاي ناموفق در ميان كاربران پيشرفته به‌نسبت كاربران مبتدي بيشتر است. كاربران پيشرفته به‌سبب استراتژي‌ها و تصوراتي كه از جست‌و‌جو داشتند بيشتر ناموفق بودند. آنان به‌صورت طبيعي تمايل داشتند در انجام جست‌و‌جو، به‌جاي جست‌و‌جوي ساده از جست‌و‌جوي پيشرفته استفاده كنند. همين تصور باعث مي‌شد ميزان تلاش‌هاي ناموفق آنان بيشتر شود؛ چراكه جست‌و‌جوي پيشرفتة كتابخانة ديجيتال، آشفتگي بسياري داشت و يكي از دلايل بالارفتن تلاش‌هاي ناموفق در ميان آنان نيز همين بود.
چكيده لاتين :
Purpose: To evaluate the usability of the digital library of the National Library and Archives of Iran (NLAI) based on user experience.
Method: A heuristic mixed method (convergent parallel approach) was used. To evaluate the usability of the digital library, a multifaceted approach was adopted and various techniques were used, including usability test, questionnaires, interview, observation, and Think-aloud protocol. Eight tasks were defined for users to identify their path, problems and challenges, their confusion in the path, and the so-called pain points and ambiguous words of the website. SPSS software was used for quantitative data analysis and MaxQda software for qualitative interview data analysis. The systematic observation was carried out using Faststone and Ocam softwares. Two groups including novice users (clients) and advanced (librarians) participated in the study. Qualitative content analysis was used to analyze the oCam collected from interviews. In order to validate the findings, the Methodological Triangulation method and Lincoln and Cuba criteria were used.
Findings: Paying attention to the average of tasks performed by novice users (clients) and advanced (librarians) showed that registering a new user account took the most amount of time (more than 6 minutes). The overall average difficulty and ease of completing tasks without separating the two groups of users showed that Task 5 with an average of 3.45 and Task 2 with an average of 3.35 were the most difficult tasks, while Task 8 with an average of 2.25, was the easiest. Feedbacks received from novice and advanced users about the usability of evaluation criteria of the digital library (satisfaction rate, ease of operation, ease of navigation, site attractiveness, layout of information elements, etc.) showed that some components did not receive the average score of 3. For example, organizing website information with an average of 1.70, and visually attractiveness with an average of 2.10 are not desirable from the point of view of advanced users. Monitoring the level of user satisfaction with NLAI’s digital library showed that only 30% of novice users and 10% of advanced users were satisfied with their performance on the website. Numerous problems and challenges were reported during the completion of the tasks defined for the users. These challenges include complexity of processes (complex resource search process; registration process complexity; and search fields), poor understanding of site tags and concepts, arrangement of site elements, redundancy and multiplicity of options, visual appearance of the site, inappropriate retrieval, technical issues, inconsistencies, collection, and access constraints, wasted user time, variety of resource formats, and digital resource display.
Conclusion: Comparing the means of the two groups of novice and advanced users indicates that advanced users spend more time performing their tasks. Paying attention to the unsuccessful attempts between the two user groups and comparing them with each other showed that the rate of unsuccessful attempts was higher among advanced users than novice users. Advanced users were more unsuccessful because of the strategies and perceptions they had of the search. They naturally tended to use advanced search instead of simple search. This perception led to an increase in the number of unsuccessful attempts, as the advanced search of the digital library was very confusing.
