تاثير قيمت گذاري آب بر مصرف آن در محصولات زراعي ايران

The effect of water pricing on water consumption of Iranian crops

مديريت بهينه و استفاده صحيح از منابع آب در دسترس، ضرورتي اجتناب‌ناپذير است. لذا اين پژوهش با هدف بررسي تاثير قيمت آب آبياري بر تقاضاي آن در زيربخش زراعت كشور صورت گرفته است. بدين منظور قيمت سايه­اي آب و تابع تقاضاي آن با استفاده از ضرايب بدست آمده در محاسبه الگوي ناپارامتريك تصادفي فراگير داده‌ها برآورد شدند و قيمت سايه­اي آب آبياري با استفاده از ضرايب به دست آمده از اين مدل، تعيين شد. داده­هاي مورد نياز پژوهش نيز طي دوره زماني سالانه 1384-1394 از سايت وزارت جهاد كشاورزي جمع‌آوري شد. نتايج نشان داد كه ميانگين كارآيي آب آبياري در زيربخش زراعت طي دوره مورد بررسي برابر با 02/83 درصد بوده است. همچنين نتايج تخمين تابع تقاضاي آب آبياري نيز نشان داد كه تقاضاي آب آبياري در زيربخش زراعت، كشش­ناپذير و به ميزان 16/0 و كشش تقاضاي آب نسبت به كارايي فني برابر با 37/8 مي­باشد. بر اساس تابع تقاضاي به­دست آمده، متغيرهاي قيمت آب، قيمت ساير نهاده‌هاي توليدي و كارآيي آب، بر تقاضاي آب آبياري در بخش زراعت ايران تاثير معناداري داشته‌اند. در بين متغيرهاي مورد بررسي، كارايي فني، با اختصاص بزرگترين ضريب، موثرترين عامل در تقاضاي آب آبياري محسوب مي­شود. اين نتيجه لزوم توجه و اهميت بيشتر به مسئله كارايي آب و تلاش در زمينه ارتقا و بهبود كارايي آب آبياري در بخش زراعت را نشان مي­دهد. همچنين براساس نتايج، افزايش قيمت آب آبياري در زيربخش زراعت تاثير چنداني بر كاهش تقاضا و مصرف آب در اين زيربخش نخواهد داشت و كاهش مصرف آب آبياري در زيربخش زراعت از طريق بهبود كارايي فني آب ميسر خواهد بود. لذا بر اساس نتايج به­دست آمده از اين پژوهش، پيشنهاد مي‌شود، سياست­گذاران با ارائه تسهيلات و مشوق، شرايط مناسبي را براي كشاورزان جهت پذيرش و اجراي تغيير الگوي كشت به سمت محصولات كم آب بر و اعمال سيستم­­هاي كم آبياري در اراضي لحاظ نمايند.

Optimal management and proper use of available water resources is an inevitable necessity. Therefore, this study was conducted to investigate the effect of irrigation water prices on its demand in the agricultural sub-sector of the country. For this purpose, to determine the price of water shade and its demand function in a different way from other studies and using the obtained coefficients in calculating the non-parametric random inclusive model, the data were determined and the price of irrigation water shade using coefficients obtained. It came from this model. The required data for the research were also collected from the website of the Ministry of Jihad Agriculture during the annual period of 2005-2016. The results showed that the average efficiency of irrigation water in the agricultural sub-sector during the study period was equal to 83.02%. Also, the results of estimating the irrigation water demand function showed that the irrigation water demand in the agricultural sub-sector is inelastic and 0.16 and the elasticity of water demand to technical efficiency is equal to 8.37. Based on the obtained demand function, the variables of water price, price of other production inputs and water efficiency have a significant effect on irrigation water demand in Iran's agricultural sector. Among the studied variables, technical efficiency, with the largest coefficient, is considered as the most effective factor in irrigation water demand. This result shows the need to pay more attention to the issue of water efficiency and efforts to improve and improve the efficiency of irrigation water in the agricultural sector. Also, according to the results, increasing the price of irrigation water in agriculture sub-sector will not have much effect on reducing demand and water consumption in this sub-sector and reducing irrigation water consumption in agriculture sub-sector will be possible by improving water technical efficiency.