طرحواره حركتي در منطق الطير عطار

No title

زبان‌شناسان شناختي معتقدند ذهن با تكيه بر تجربه به مفهوم‌سازيِ استعاري پديده‌ها مي‌پردازد و استعارۀ مفهومي محصول دو حوزۀ ذهني و عيني است. فرايند عيني‌سازي در استعارۀ مفهومي بر اساس انطباق يك‌به‌يك دو حوزۀ عيني (مبدأ) و ذهني (مقصد) كه «انگاشت يا انگاره» ناميده ‌مي‌شود، انجام مي‌شود و به‌كمك طرح‌واره‌هاي تصويري بازتاب مي‌يابد. طرح‌وارۀ حركتي از نوع استعارۀ ساختاري و داراي سه جهت مبدأ و مسير و مقصد است. منطق‌ الطير به‌دليل ماهيت رواييِ مبتني بر سفر، قابليت فوق‌العاده‌اي براي تحليل از ديدگاه طرح‌وارۀ حركتي دارد. پرسش اين است كه انگيزه‌ها و اهداف طرحوارۀ حركتي با تكيه بر مبدأ و مسير و مقصد در منطق‌ الطير چيست؟ استعارۀ «سلوك، حركت است»، استعارۀ بنيادين يا كلان‌استعارۀ عرفاني منطق‌ الطير است و هدف آن «بازگشت به اصل». با توجه به نتايج تحقيق، در اين طرح‌واره، خود، مبدأ حركت است؛ هفت وادي، مسير حركت است و درگاه سيمرغ/ حق، مقصد حركت. طرح‌وارۀ مبدأ ماهيت ارادي و انگيزشي دارد؛‌ حركت در طرح‌وارۀ مسير عينيت مي‌يابد و مقصد نتيجۀ حركت را نشان مي‌دهد. عطار براي تبيينِ سفر بازگشت به اصل بيش از همه به توصيف «مسيرِ» مي‌پردازد و هفت وادي را گذرگاه‌هاي اصلي آن مي‌داند. مبدأ سفر در منطق‌ الطير، «خودِ سايه‌اي» است و مقصد آن «خودِ مينوي يا خويشتنِ خويش» كه به سيمرغ حقيقت تعبير مي‌شود. رسيدن به مقصد برابر با بازگشت به اصل، كمال اوليه، وحدت و جاودانگي است.

No abstract