پرندگان اساطيري، سمبوليسم عرفاني و محيط‌‌زيست با تكيه بر شعر عرفاني فارسي

No title

زبان عرفان زباني سمبوليك است. عرفا براي بيان تجربه‌ها و انديشه‌هاي خويش از نمادهاي طبيعي بيش از ديگر نمادها بهره برده‌اند. «سيمرغ» و «هما» دو نماد طبيعي هستند كه به اسطوره‌‌ها راه يافته‌ و از آنجا نيز به ادب عرفاني فارسي منتقل شده‌اند. پرندۀ «عنقا» نيز از افسانه‌هاي عرب جاهلي به ادب عرفاني فارسي ورود كرده است. اين پرندگان در گذر از متون اساطيري و حماسي به عالم عرفان، دچار تحولات فراواني شده‌اند. آن‌ها در زبان عرفان كاركردهاي بيشتري داشته و به‌عنوان نماد، معاني مختلفي را برمي‌تابند. جستار پيش رو بر آن است تا به‌شيوۀ تحليلي‌توصيفي، كاركردهاي اين پرندگان را در بيان كلان انديشه‌هاي عرفاني، با تكيه بر اشعار برجستۀ عرفاني فارسي واكاوي كند. نتيجۀ تحقيق نشان مي‌دهد كه اولاً دو پرندۀ سيمرغ و هما دو پرندۀ طبيعي و زميني هستند كه جنبۀ اساطيري پيدا كرده‌اند؛ ثانياً به‌رغم اينكه سه پرندۀ سيمرغ، هما و عنقا در شعر عرفاني، سمبلي براي بيان حقيقتي والاتر بوده و اغلب به‌جاي هم به كار رفته‌اند، تفاوت‌هاي آشكاري دارند؛ ثالثاً كاربرد سمبليك پرندگان با رويكرد زيست‌محيطي از سه منظر زبان، انديشه و اخلاق قابل بررسي است كه طرح اين موضوع مي‌تواند در دگرگوني زيرساخت‌هاي انديشگي جامعه نسبت به محيط‌‌زيست تأثيرگذار باشد.

No abstract