فضاسازي ذهني حواس در قرآن كريم با تكيه بر نظريه آميختگي مفهومي

Mental Space of the Senses in the Holy Quran Based on the Conceptual Blending Theory

مفهوم فضاهاي ذهني به عنوان يكي از الگوهاي مفهوم‌سازي، نخستين‌بار توسط ژيل فوكونيه مطرح و بعدها توسط او و مارك ترنر گسترش داده شد تا نظريه‌اي پديد آيد با عنوان آميزه مفهومي كه به فضاهاي ذهني برآمده از كلام به منظور توصيف ساخت‌هاي زباني خلاقانه توجه دارد. اين پژوهش كه بر روش توصيفي‌ـ تحليلي استوار است بر آن است تا به واكاوي فرضيه امكان بررسي نظريه آمختگي مفهومي در ساختار آيات منتخب قرآني مرتبط با حواس بپردازد. از آن‌جا كه زبان قرآن زباني مفهومي و چندلايه است؛ لذا استفاده از نظريه‌اي مفهومي بسان آميختگي مفهومي كه با الگويي منظم به ترسيم فضاهاي ذهني و مفهومي مي‌پردازد، در ادراك معاني ارزشمند قرآن كريم مناسب است. با تطبيق اين نظريه بر آيات منتخب مرتبط با حواس، شبكه‌هاي تصويري چندي از نوع دوساحتي و تك‌ساحتي و آينه‌اي به دست داده شد بسامد تكرار شبكه دوساحتي كه پديدآور ساخت‌هاي نوآورانه است و نيز شبكه تك‌ساحتي تقريباً مشابه است. روابط حياتي بين اعضاي متناظر فضاهاي درون‌دادهاي آن‌ها نيز از نوع شباهت و عدم شباهت و جزء به كل است. از ميان عناصر فضاساز نيز بسامد تكرار عبارات فعلي­ـ فاعلي بسيار چشمگير است؛ لذا با اين نتايج، فرضيه كاربست اين نظريه در آيات قرآني مرتبط با حواس قابليت بررسي مي‌يابد.

The concept of mental spaces as a model for conceptualization was first proposed by Gilles Fauconnier and later developed by him and Mark Turner to create a theory entitled Concept that looks at mental spaces derived from speech to describe creative linguistic constructs. This study, which is based on a descriptive-analytical method, aims to investigate the hypothesis of the possibility of examining the theory of conceptual readiness in the structure of selected Qur'anic verses related to the senses. Since the language of the Qur'an is a conceptual and multi-layered language; therefore, the use of conceptual theories as a fusion of concepts that draw mental and conceptual spaces with a regular pattern, is necessary in understanding the valuable meanings of the Holy Quran. By applying this theory to selected verses related to the senses, several double- scop networks, single-scop networks, and mirror networks were obtained that had a repetitive frequency of a double- scop networks that created innovative structures as well as a single-scop networks. The vital relationships between the corresponding members of their input spaces are also similar and dissimilar and partial to the whole. Among the elements of space, the frequency of verbal-normative phrases is very significant; Therefore, with these results, the hypothesis of applying this theory in Qur'anic verses related to the senses can be studied.