گفتمان عدالت‌خواه و بازنمايي طبقات اجتماعي در سينماي ايران

فيلم‌هاي سينمايي متأثر از پراكسيس، گفتمان‌هاي سياسي در بازنمايي واقعيت هستند. گفتمان مسلط، بر آن است تا الگوهاي كنشي و حيات مطلوب خود را به نمايش بگذارد و سينما يكي از مجراهاي آن است. پژوهش حاضر در تلاش است تا با استفاده از روش تحليل روايت، بازنمايي طبقات مختلف را در ذيل گفتمان اصولگرايي عدالت‌خواه مطالعه كند. بدين‌منظور 67 فيلم كه در بين سال‌هاي 13881384 در ايران نمايش داده شده‌اند، به‌عنوان حجم نمونه و به شيوۀ نمونه‌گيري هدفمند گزينش شده‌اند. نتايج نشان مي‌دهد فيلم‌هاي سينماي ايران پنج طبقۀ بالاي مدرن، طبقه بالاي سنتي، طبقۀ متوسط مدرن، طبقۀ متوسط سنتي و طبقۀ پايين را بازنمايي مي‌كنند. اين طبقات، براساس «نمايش ثروت» به‌طور عمودي و «ارزش‌هاي اجتماعي» به‌طور افقي از هم مجزا مي‌شوند. در سطح گفتمان فيلم، طبقات با ويژگي‌هاي سنتي، نزديكي بيشتري با گفتمان اصولگرايي عدالت‌خواه دارند و در سطح داستاني، گفتمان، روايت آنان را تأييد كرده است. طبقۀ پايين به‌عنوان پايگاه اصلي گفتمان عدالت‌خواه، به‌مثابۀ افرادي خونگرم، خانواده‌دوست، زحمتكش و قرباني بازنمايي مي‌شوند كه همواره با مشكلات دست‌وپنجه نرم مي‌كنند. اين مشكلات به شكلي خيالي هستند كه در انتهاي روايت فيلم‌ها حل‌وفصل مي‌شوند. درنهايت گفتمان حاكم، با فروكاست مسئلۀ اساسي اين طبقه شامل فقر به امور ديگري مانند ازدواج، از مسئوليت خود در قبال توزيع عادلانۀ ثروت شانه خالي كرده است.