تأمين حريم در خانه‌هاي سنتي ايران با فاصله‌گذاري زماني در دستگاه ورودي

ورودي خانه‌هاي سنتي، همانند بسياري از ديگر بناهاي تاريخي ايران، فقط با يك در، بيرون را از درون جدا نمي‌كند و بيشتر تركيبي از اجزا و اندام‌هاي فضايي است. اين‌كه يكي از اهداف اين تمهيد، تأمين حريم دروني بوده، بارها جويش شده است، ولي اين پژوهش، به بررسي عاملي كه كمتر در طراحي ورودي به آن پرداخته شده مي‌پردازد: زمان. هدف بررسي فاصله‌ي زماني موردنياز براي ورود بود كه چگونه بعدِ چهارم در طراحيِ دستگاه ورودي حضور دارد و چگونه توانسته در تأمين حريم خانه نقش داشته باشد. روش تحقيق، مقايسه‌اي تطبيقي است؛ ابعاد و تناسبات 37 نمونه از خانه‌هاي سنتي به‌عنوان متغير مستقل برداشت‌شده و از طريق روابط كمي و آماري، ارتباط آن‌ها با متغير زمان به‌عنوان متغير وابسته بررسي شده است. يافته‌ها، وجود رابطه‌ي معنادار، ميان مدت‌زمان موردنياز براي ورود با مساحت و زيربناي عملكردي خانه را نشان مي‌دهد كه مي‌تواند استفاده از نقش دستگاه ورودي به‌عنوان عامل تأمينِ امنيت فيزيكي را نشان دهد. همچنين همبستگي موجود بين زمان ورودي، پيچيدگيِ دستگاه ورودي و تزيينات خانه، مي‌تواند نشانگر استفاده از عامل زمان، براي آماده‌سازي ادراكي و گوشزد تفاوت دنياي بيرون و درون، به واردشونده باشد. هر دو يافته، به طور واضح نشان مي‌دهند فاصله زماني ايجاد شده در دستگاه ورودي، به‌عنوان عاملي براي تأمين آمادگي ادراكي و حريم بيشتر درون فضاي خانه‌هاي سنتي، موردتوجه طراح و معمار بوده است. اين‌گونه مي‌نمايد كه پتانسيل‌هاي استعاري و فضايي زماني آستانه‌ي ورود، به‌خوبي با زبان طراحي استفاده‌شده است تا الزامات حريم فيزيكي و معنوي خانه و خانواده تأمين شود.