طراحي مسيرهاي چوبكشي در جنگل با استفاده از فرآيند تحليل سلسه مراتبي و سامانه اطلاعات جغرافيايي

سابقه و هدف: جنگل به عنوان يك منبع تجديدشونده نقش مؤثر و مهمي در فعاليت‌هاي اقتصادي و اجتماعي جامعه دارد. در بهره‌برداري اصولي از جنگل‌هاي شمال، وجود يك شبكه جاده مناسب به همراه مسيرهاي چوبكشي اساسي‌ترين نقش را ايفا مي‌نمايد. عمليات چوبكشي در جنگل يكي از مشكل‌ترين و پرهزينه‌ترين امور بهره‌برداري است. هدف از مطالعه حاضر طراحي مسيرهاي چوبكشي پيشنهادي در جنگل با استفاده از فرآيند تحليل سلسه مراتبي و سامانه اطلاعات جغرافيايي به منظور عمليات مجتلف بهره‌برداري است.مواد و روش‌ها: براي اين منظور پارسل‌هاي 18 و 19 سري 4 بخش 2 نكا ظالمرود با مساحتي معادل 97 هكتار در نظر گرفته شد. با توجه به عوامل مؤثر در طراحي مسير چوبكشي يعني شيب، خاك، زمين‌شناسي، موجودي در هكتار، آبراهه، جهت، تيپ جنگل، درختان مهم، نسبت به تنظيم پرسشنامه اقدام و توسط متخصصان تكميل و جمع‌آوري گرديد. اين عوامل به روش مقايسه زوجي، وزن‌دهي شدند. سپس بر روي نقشه قابليت عبور اراضي در محيط Arc viewبا استفاده از نرم‌افزار PEEGER سه واريانت طراحي شد. در نهايت مشخصات مسيرهاي پيشنهادي با مسير موجود مقايسه گرديد. جهت مقايسه آماري بين مناسب‌ترين واريانت و مسير موجود، از آزمون مربع كاي استفاده گرديد. يافته‌ها: تجزيه و تحليل لايه‌هاي مختلف بر اساس نظر كارشناسان، نشان داد كه شيب طولي با وزن نسبي 0.366 داراي بيشترين امتياز و بعد از آن آبراهه 0.115 و در رده آخر ارتفاع از سطح دريا با وزن نسبي 0.026 داراي كمترين امتياز است. نتايج حاصل از ارزيابي مسيرهاي موجود و واريانت‌‌هاي پيشنهادي بر روي نقشه قابليت عبور اراضي نشان داد كه درصد عبور طول مسير موجود از روي منطقه با توان مناسب نسبت به واريانت‌هاي پيشنهادي كمتر (22.87) و درصد عبور مسير موجود بر روي منطقه با توان نامناسب نسبت به واريانت‌‌هاي طراحي شده بيشتر (24.99) است. نتيجه‌گيري: نتايج آزمون مربع كاي نشان داد كه مسيرهاي پيشنهادي از لحاظ عبور از مناطق مناسب‌تر، به طور معني‌داري (در سطح 95 درصد) بهتر از مسير موجود بود (0.0001=p). لذا با توجه به نتايج حاصل شده، چنانچه درصد شيب طولي مدنظر كاهش يابد پيشنهاد مي‌شود مسير طولاني‌تري مورد بررسي قرار گيرد چرا كه در چنين مسير طولاني، توپوگرافي نمي‌تواند به دقت نشان داده شود.مواد و روش‌ها: براي اين منظور پارسل‌هاي 18 و 19 سري 4 بخش 2 نكا ظالمرود با مساحتي معادل 97 هكتار در نظر گرفته شده است. با توجه به عوامل مؤثر در طراحي مسير چوبكشي يعني شيب، خاك، زمين شناسي، موجودي در هكتار، آبراهه، جهت، تيپ جنگل، درختان مهم و ارتفاع، نسبت به تنظيم پرسشنامه اقدام و توسط متخصصان تكميل و جمع‌آوري گرديد. اين عوامل به روش مقايسه دو به دو، در نرم‌افزار (EC) Expert Choice، وزن‌‌دهي شدند. سپس بر روي نقشه قابليت عبور اراضي در محيط Arc viewبا استفاده از نرم‌افزار PEEGER سه گزينه طراحي شد. در نهايت مشخصات مسيرهاي پيشنهادي با مسير موجود مقايسه گرديد. جهت مقايسه آماري بين مناسب‌ترين گزينه و مسير موجود، از آزمون مربع كاي استفاده گرديد. يافته‌ها: تجزيه و تحليل لايه‌هاي مختلف بر اساس نظر كارشناسان، نشان داد كه شيب با وزن نسبي 0.366 داراي بيشترين امتياز و بعد از آن آبراهه 0.115 و در رده آخر ارتفاع از سطح دريا با وزن نسبي 0.026 داراي كمترين امتياز است. نتايج حاصل از ارزيابي مسيرهاي موجود و گزينه‌هاي پيشنهادي بر روي نقشه قابليت عبور اراضي نشان داد كه درصد عبور طول مسير موجود از روي منطقه با توان مناسب نسبت به گزينه‌هاي پيشنهادي كمتر و درصد عبور مسير موجود بر روي منطقه با توان نامناسب نسبت به گزينه‌هاي طراحي شده بيشتر است.نتيجه‌گيري: نتايج آزمون مربع كاي نشان داد كه مسير پيشنهادي از لحاظ عبور از مناطق مناسب‌تر، به طور معني‌داري (در سطح 95 درصد) بهتر از مسير موجود بود (0.0001=p).