اثر گاه گندم غني سازي شده با استرپتومايسس و اوره بر فسفر قابل جذب و برخي شاخص‌هاي ميكروبي خاك در شرايط آزمايشگاهي

سابقه و هدف: خاك به عنوان يك سيستم زنده يكي از عوامل مؤثر در تعادل اكوسيستم است و فرايندهاي بي‌شماري به ويژه در مقياس كوچك در آن جريان دارد. ريزجانداران خاك نقش مهمي در حفظ كيفيت خاك از راه تجزيه مواد آلي و گردش چرخه عناصر غذايي دارند. كاربرد ريزجانداران در اكوسيستم‌هايي كه پايداري جامعه زيستي آن‌ها در پيِ مصرف بيش از اندازه‌ي كودها، شوري و سموم شيميايي به شدت دچار تزلزل شده است، منجر به بهبود كارايي مصرف عناصر غذايي، كنترل زيستي آفات و بيماري‌ها مي‌گردد. مواد آلي فعاليت ميكروبي خاك را افزايش مي‌دهد از سوي ديگر، افزودن ريزجانداران به مواد آلي موجب افزايش آزادسازي عناصر غذايي از مواد آلي مي‌گردد. به سبب درك اهميت نقش ريزجانداران در رهاسازي انرژي و عناصر غذايي در خاك، در سال‌هاي اخير توجه روزافزون به برآورد زيست‌توده ميكروبي در خاك شده است. از اين رو هدف اين پژوهش، بررسي اثر مانده گندم مايه‌زني شده با استرپتومايسس و اوره بر فسفر فراهم، تنفس ميكروبي، كربن زيست‌توده ميكروبي، ضريب متابوليك و زمان بازگشت زيست‌توده ميكروبي بود.مواد و روش‌ها: آزمايش به صورت طرح كاملاً تصادفي با آرايش فاكتوريل و در سه تكرار در شرايط كنترل شده آزمايشگاهي انجام شد. فاكتورها شامل دو سطح اوره (صفر و 1.6 گرم در 100 گرم كاه گندم)، دو سطح استرپتومايسس (صفر و 5 درصد) و دو سطح مانده گياهي (يك درصد و بدون مانده كاه گندم) بود. كاه گندم با مقادير مشخصي از كود اوره و مايه‌زني استرپتومايسس تيمار گرديد. سپس كاه تيمار شده، با خاك كاملا مخلوط شد. براي فعال‌سازي جمعيت ميكروبي، رطوبت خاك در پيرامون 70 درصدِ گنجايش مزرعه تنظيم و مخلوط‌ها به مدت 2 هفته در دماي اتاق نگه‌داري شدند. پس از آن مخلوط‌ها به مدت 90 روز در دماي 2±25 درجه سلسيوس گرماگذاري شدند. سپس كربن زيست‌توده ميكروبي و فسفر فراهم در سه دوره به صورت ماهانه و تنفس ميكروبي به صورت هفتگي اندازه‌گيري شد.يافته‌ها: نتايج نشان داد كه مايه‌زني استرپتومايسس، افزودن مانده گياهي كاه گندم و اوره باعث افزايش غلظت فسفر قابل دسترس، تنفس ميكروبي و كربن زيست‌توده ميكروبي خاك گرديد. در اين آزمايش مقدار تنفس ميكروبي و كربن زيست‌توده ميكروبي با افزودن هم‌زمانِ استرپتومايسس، مانده گياهي و اوره به خاك بيش‌ترين بود و تاثير مايه‌زني استرپتومايسس به مانده گياهي گندم بر پارامترهاي مورد بررسي بيشتر از اوره بود. كمترين مقدار تنفس ميكروبي، كربن زيست‌توده ميكروبي و فسفر در خاك شاهد (بدون اوره، استرپتومايسس و مانده گياهي) بود. افزدون مانده گياهي كاه گندم به خاك با تامين سوبستراي مورد نياز، تنفس ميكروبي و كربن زيست‌توده ميكروبي را افزايش داد. همچنين استفاده از كاه گندم و اوره منجر به افزايش فسفر فراهم خاك گرديد.نتيجه‌گيري: نتايج اين پژوهش نشان داد كه در خاك‌هاي با محدوديت كربن آلي، افزودن استرپتومايسس و كود اوره به مانده گياهي كاه گندم باعث افزايش تنفس و كربن زيست‌توده ميكروبي در خاك شد. همچنين افزدون مانده گياهي كاه گندم به خاك افزايش فسفر فراهم خاك را به همراه داشت. تيمار كردن خاك با جدايه استرپتومايسس نيز افزايش فسفر فراهم خاك را به همراه داشت كه اين افزايش در مانده گياهي تيمار شده با جدايه استرپتومايسس محسوس‌تر بود. بنابراين در خاك‌هايي با محدوديت كربن، افزايش سطح ماده آلي و غني سازي آن، مي‌تواند منجر به افزايش فعاليت ميكروبي و پتانسيل‌هاي زيستي در خاك گردد.