تعامل حقوق و اخلاق در تبليغات بازرگاني با تاكيد بر آثار آن بر حقوق خصوصي اشخاص

تبليغات بازرگاني، مخالفان و موافقان زيادي دارد. امّا به‌هرحال واقعيتي است كه خود را بر همۀ ما تحميل كرده است. آثار گسترده و عميق اين پديده بر عرصه‌هاي مختلف زندگي اقتصادي، فرهنگي، اجتماعي و سياسي چندان مشهود است كه به مهندسان زندگي جمعي اجازه ناديده گرفتن آن را نمي‌دهد؛ به‌ويژه آنكه تبليغات بازرگاني به يكي از اصلي‌ترين منابع مالي رسانه‌ها تبديل‌شده و رقابت آن‌ها را در جذب و انتشار پيام‌هاي تجاري برانگيخته است. از سوي ديگر روند جهاني‌شدن كه با پيدايش رسانه‌هاي نوين نظير ماهواره و اينترنت و پخش فرامرزي و بدون مانع آنان شتاب فزون‌تري يافته است، اهميت تبليغات بازرگاني و ضرورت نظارت و ضابطه‌مند كردن آن را صدچندان كرده است؛ اما مقصود از ضابطه‌مند سازي تبليغات بازرگاني، تنها قانون‌گذاري نيست. ترويج و تحكيم اخلاق، به‌عنوان مكمل حقوق تبليغات بازرگاني ضرورت دارد؛ مشروط بر آنكه مرز ميان حقوق و اخلاق به نيكي شناخته و از خلط آن‌ها اجتناب گردد. ديگر آنكه، حقوقدانان و سياستمداران به‌تنهايي قادر به شناخت دقيق و چاره‌جويي مؤثر براي افزايش آثار مثبت تبليغات بازرگاني و كاهش آسيب‌هاي آن نيستند و در اين راه چاره‌اي جز مشاركت فعال اصحاب رسانه نداريم. از سوي ديگر، براي ضابطه‌مند سازي حوزۀ تبليغات بازرگاني نيازي انكارناپذير به مشاركت فعال اصحاب رسانه داريم. پيشنهاد مي‌شود گروهي متشكل از حقوقدانان آشنا به رسانه و صنعت تبليغات، مسئولان و متصديان اين حرفه و نمايندگاني از جامعۀ تبليغات مأموريت يابند تا هم‌زمان به تدوين پيش‌نويس قانون و نظام‌نامه اخلاق تبليغات بازرگاني اقدام كنند. اين مقاله، درصدد تبيين اين نكات است و پس از اشاره به اهميت و آثار تبليغات بازرگاني بر اقتصاد، فرهنگ، جامعه و سياست، به تفكيك قلمرو و بيان تفاوت‌هاي حقوق و اخلاق پرداخته و با اشاره به مباني فقهي، ريشه‌ها و اصول چنين نگاهي را در نظام حقوقي و تربيتي اسلام نمايانده و پيشنهادهايي را ارائه مي‌دهد.