كليدواژه :
منظر خيابان , لاله‌زار , زيبايي‌شناسي , پهلوي اول , تهران , قوانين شهري
چكيده فارسي :
در جامعه رشدنايافته اواخر قاجار، رويكرد تجليل از فرهنگ و تمدن ايران باستان منشا تحولات شهري شد تا آن جا كه ملي‌گرايي پهلوي اول، به مثابه بنيان فكري حاكميت در رأس فعاليت‌هاي توسعه‌اي قرار گرفت. دگرگوني‌هاي اجتماعي، اقتصادي و فني هم‌زمان با ديدار دولت‌مردان و روشنفكران و دانش‌آموختگان از اروپا جنبشي را در شهرسازي ايران رقم زد كه بيش از همه كوچه و گذرها را متأثر نمود و احداث «خيابان» به عنوان محور توسعه شهر با الگوي خطوط راست در دستور كار قرار گرفت. ادامه اين سياست در شهر طي دو دهه، منشا تغييرات بسياري شد و زيبايي‌شناسي خيابان‌ها را نيز از يك امر حاشيه‌اي به يك امر محوري تبديل نمود. جلوه‌هاي اين تغيير در ادراك مخاطب از خيابان در دوره پهلوي اول تاثير بسزايي داشت كه تا امروز نيز اثرات آن باقي است. خيابان لاله‌زار در اواخر قاجار و دوره پهلوي اول از خيابان‌هاي اصلي در مركز شهر تهران شمرده مي‌شد و مورد توجه حاكميت بود. اين مقاله با هدف يافتن روابط حاكم در تدوين سياست‌هاي زيبايي‌شناسي احداث خيابان‌هاي دوره پهلوي اول و طرح پرسش درخصوص «معيارهاي زيبايي‌شناسي خيابان‌هاي پهلوي اول»، به ارزيابي اين معيارها در خيابان لاله‌زار مي‌پردازد. روش پژوهش تحليل تاريخي است و قوانين شهري مرتبط با احداث خيابان در دوره پهلوي اول مهم‌ترين منبع تحليل تلقي مي‌شود. تبيين معيارهاي زيبايي‌شناسي خيابان اولين گام پژوهش است؛ در گام بعدي، اين معيارها در خيابان لاله‌زار به مثابه نمونه يك خيابان توسعه‌يافته در آن دوره تحليل مي‌شود. هندسه و ابعاد تجسمي، دو محور اصلي زيبايي‌شناسي خيابان در دوره پهلوي اول هستند كه ادراك مخاطب را از خيابان به يك فضاي هنري سوق مي‌دهند. نگاه زيباييشناسانه به خيابان به مثابه يك اثر هنري در دوره پهلوي اول از نتايج اصلي پژوهش است.
چكيده لاتين :
In the underdeveloped society of the late Qajar era, the source of inspiration for urban development was the celebration of the Ancient Persian culture and civilization, making nationalism to become the basis for development actions at the national level in the First Pahlavi era. Social, economic, and technical changes in Iran, along with the Iranian statesmen, intellectuals, and graduates' visits to Europe, have led to the formation of a movement in Iran's urban planning that more than anything, has influenced alleys and passages; thus the construction of "street", as the axis of urban development, with a linear model, was at the forefront of urbanization activities. The continuation of this urban policy for two decades has led to significantly greater changes, especially in the appearance of streets, making the aesthetics of the streets a core issue. The effects of these changes have greatly influenced the users' perceptions of the street in the First Pahlavi era, the impact of which is still present. Lalehzar Street was considered one of the main streets in the center of Tehran in the late Qajar and the First Pahlavi era. The present study aims to find the governing relationships in the development of aesthetic policies for the construction of streets in the First Pahlavi era. To this end, it investigates Lalehzar Street in Tehran in terms of the aesthetic criteria considered for the streets in the First Pahlavi era period by reviewing urban regulations related to street construction, approved in the First Pahlavi era. The present study is historical-analytic research, and urban regulations related to street construction, approved in the First Pahlavi era, are considered the most important source of analysis. First, the aesthetic criteria for street construction are explained. Next, Lalehzar Street, as an example of the streets constructed in the era studied, is analyzed in terms of these criteria. Geometric and visual dimensions are the two main aesthetic criteria for street construction in the First Pahlavi era that made the space user perceive the street as an artistic space. An aesthetic view of the street as a work of art in the First Pahlavi era is one of the main results of the present research.
