زيبايي شناسي خوانش شعر حافظ در انگلستانِ قرن 19 و 20 (طبق نظريۀ دريافت)

Aesthetics of Reading Paradigms in the Poetry of Hafiz Based on Reception Theory (in the 19th & 20th-century England)

در اين مقاله علل گرايش قابل‌ملاحظۀ مخاطبان انگليسي قرون 19 و 20 به شعر حافظ، طبق نظريۀ خوانندهمحور دريافت بررسي مي‌شود. توجّه به شعر حافظ در اين مقطع خاصّ زماني ناگهان اوج گرفت. اين رويكرد، علل اجتماعي، فرهنگي و ادبي خاصّي داشت كه در نظريۀ دريافت با اصطلاح پارادايم تعريف شده‌اند. با تبيين پارادايم هاي ادبي جامعۀ انگلستان، افق انتظارات ادبي در مقطع مذكور مشخّص مي‌شود و از اين طريق، علل گرايش انگليسي‌ها در اين مقطع زماني به شعر حافظ معلوم مي گردد. افق انتظار مهم‌ترين بحث نظريۀ دريافت است كه هانس روبرت يائوس مطرح كرد و منظور از آن، تمامي عوامل اجتماعي و ادبي برانگيزانندۀ مخاطب براي رجوع به يك اثر ادبي است. مخاطب انتظارات خود را از متن در قالب اين افق‌ها مشخّص مي كند. اگر انتظار خواننده از متن برآورده شود، خوانش متن ادامه مي‌يابد وگرنه متن مرده تلقّي خواهد شد. نتيجة بررسي نشان مي‌دهد دربارة شعر حافظ در زمان و مكان مذكور با پديدۀ امتزاج افق ها و پايايي خوانش مواجه هستيم و دقيقاً در اين دوره پارادايمهاي ادبي انگلستان چنان متحوّل شدند كه غزليات حافظ توانست افق انتظار ادبي انگليسي‌ها را اقناع كند و حتّي از سطح انتظاراتشان فراتر رود و بر شكل گيري آثار آنان تأثير بگذارد.

In this article, the causes of 19th & 20th-century English audience's considerable attention to Hafiz’s poems are studied based on the reader-oriented Reception Theory. This attitude of growing attention had special social, cultural, and literary causes, which are defined in Reception Theory as paradigms. By identifying the literary paradigms of the English society and the literary horizons of expectation in this period, the reasons for the English interest in Hafiz’s poetry are explained. The Horizon of Expectation is the most important discussion in Reception Theory, introduced by Hans Robert Jauss, which includes all literary and social factors stimulating readers to refer to a literary work. The readers identify their expectations according to these horizons. If their expectations from the text are satisfied, they continue reading; otherwise, the text is considered as "dead". In the case of Hafiz’s poems in 19th & 20th century, we consider the combinations of horizons and readings. The results show that in these two centuries, the literary paradigms in the English society were so developed that Hafiz’s poems could satisfy the literal expectations of England and even go beyond them so as to influence their own writings.