كليدواژه :
تنش آبي , حساسيت مرحله رشد , ضريب تنش , مقاومت روزنه‌اي
چكيده فارسي :
برآورد صحيح ضريب تنش تبخير-تعرق گياه (Ks)، باعث تخمين دقيق تبخير-تعرق در شرايط تنش آبي مي‌شود. در اين پژوهش گياه ذرت در ميني‌‌لايسيمتر كشت و مقدار تبخير-تعرق روزانه آن اندازه‌گيري شد. آزمايش در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي انجام شد. تنش آبي از طريق تخليه آب خاك در سطوح (I1) 55%، (I2) 65%، (I3) 75% و (I4) 85% كل آب دردسترس خاك، اعمال شد. در تيمار شاهد (I0)، ميزان آب خاك در حد سهل‌الوصول نگه‌داشته شد. حد آب سهل‌الوصول يك‌بار به‌طور ثابت در كل دوره رشد درنظر گرفته شد و ميزان آن برابر با تخليه %40 از كل آب دردسترس خاك (بر اساس نتايج پژوهش‌هاي گذشته) تعريف شد. بار ديگر حد آب سهل‌الوصول به‌طور جداگانه در مراحل اوليه، توسعه، مياني و پاياني رشد ذرت برآورد شد. در لحظه افزايش مقاومت روزنه‌اي برگ‌هاي ذرت در اثر تنش آبي، ميزان رطوبت خاك اندازه‌گيري شد. سپس حد آب سهل‌الوصول در مراحل رشد مذكور، به‌ترتيب برابر با %45، %65، 60% و %70 برآورد شد. از اين‌رو، ضريب Ks يك‌بار به‌صورت متغير (در چهار مرحله رشد) و يك‌بار به‌طور ثابت در كل دوره رشد ذرت برآورد شد. مقادير تبخير-تعرق ذرت تحت تنش آبي، بر اساس ضرب مقدار تبخير-تعرق تيمار شاهد در ضريب Ks محاسبه شد. سپس مقادير واقعي و تخميني تبخير-تعرق ذرت در شرايط تنش آبي، باهم مقايسه شد. نتايج نشان داد كه استفاده از ضريب Ks ثابت براي تخمين مقدار تبخير-تعرق ذرت در مراحل مختلف رشد، موفقيت‌آميز نبود. اما با كاربرد ضريب Ks متغير، حساسيّت گياه ذرت به تنش آبي در مراحل مختلف رشد، در نظر گرفته شد. از اين‌رو برآورد مناسب‌تري از مقدار تبخير-تعرق ذرت در شرايط تنش آبي انجام شد. درنتيجه براي تعيين ميزان تبخير-تعرق ذرت در شرايط مديريت كم‌آبياري، بايد ضرايب Ks جداگانه در مراحل مختلف رشد در نظر گرفته شود.
چكيده لاتين :
The correct estimation of crop evapotranspiration stress coefficient (Ks), causes the accurate estimation of evapotranspiration under water stress conditions. In this research, maize was planted in mini-lysimeter and its daily evapotranspiration amount was measured. The experiment was performed in a completely randomized design. Water stress was applied by soil water depletion at levels of 55%(I1), 65%(I2), 75%(I3) and 85%(I4) of total available water (TAW). In control treatment (I0), the soil water amount was kept in readily available limit. The readily available water limit (RAW) was considered as constant in the growing season and its rate was defined as the depletion of 40% of TAW. In another method, the RAW limit was estimated separately at the maize growth stages of initial, development, mid and late. At the time of increasing the stomatal resistance of leaves (due to water stress), soil moisture was measured. The RAW limit in the mentioned growth stages, was estimated to be 45%, 65%, 60% and 70%, respectively. Therefore, the Ks coefficient was estimated in two methods of variable (in four growth stages) and the constant (in the growth period). Maize evapotranspiration amounts under water stress were estimated by multiplying the control evapotranspiration amount on the Ks coefficients. Then, the actual and estimated amounts of maize evapotranspiration (under water stress conditions) were compared. The results showed that using the constant Ks coefficient for estimating the maize evapotranspiration amount in the growth stages, was not successful. By using the variable Ks coefficient, was considered the maize sensitivity to water stress in the growth stages. Therefore, a suitable estimation of maize evapotranspiration amount was performed under water stress conditions. As a result, for determination the maize evapotranspiration amount under low irrigation management conditions, must be considered the separate Ks coefficients in the growth stages.
