وضعيت استقرار نظام كنترل‌هاي داخلي در بانك‌هاي ايران

Status of Establishment of Internal Control System in Iranian Banks

نظام كنترل‌هاي داخلي، مبناي عمليات بانكداري سالم و ايمن است و مديريت را در جهت حفظ منابع و منافع بانك ياري مي‌نمايد. از آنجا كه بهبود عملكرد نظام كنترل‌هاي داخلي، مستلزم شناخت وضعيت كنوني آن مي‌باشد، در اين تحقيق تلاش شد تا وضعيت موجود استقرار نظام كنترل‌هاي داخلي در بانك‌هاي ايران مورد ارزيابي قرار گيرد. براي اين منظور، در پرسشنامه طراحي شده از خبرگان خواسته شد تا وضعيت موجود شاخص‌هاي اثرگذار در استقرار نظام كنترل‌هاي داخلي بانك‌ها را با در نظر گرفتن ميزان اهميت اين شاخص‌ها ارزيابي كنند. پاسخ‌هاي دريافتي با بهره‌گيري از روش‌هاي دلفي فازي، تحليل شكاف فازي، تحليل اهميت- عملكرد و آزمون مقايسه زوجي، تجزيه و تحليل شده است. طبق نظر خبرگان، وضعيت موجود همه شاخص‌هاي اثرگذار در استقرار نظام كنترل‌هاي داخلي بانك‌ها نامطلوب ارزيابي شد. يافته‌هاي حاصل از تحليل شكاف فازي نيز بيانگر آن است كه بجز 3 شاخص، بين وضعيت موجود (آنچه هست) و وضعيت مطلوب (آنچه كه بايد باشد) شاخص‌ها شكاف معنادار وجود دارد. همچنين طبق يافته‌هاي تحليل اهميت- عملكرد، از مجموع 119 شاخص مورد مطالعه، 113 شاخص علي‌رغم برخورداري از اهميت بالا، عملكرد قابل قبولي ندارند. علاوه بر اين، بر اساس نتايج آزمون مقايسه زوجي مي‌توان نتيجه گرفت كه بين وضعيت موجود و وضعيت مطلوب شاخص‌هاي اثرگذار در استقرار ابعاد پنج‌گانه نظام كنترل‌هاي داخلي بانك‌هاي كشور يعني محيط كنترلي، ارزيابي ريسك، فعاليت‌هاي كنترلي، اطلاعات و ارتباطات و فعاليت‌هاي پايشي اختلاف معنادار وجود دارد.

A system of effective internal controls is a foundation for the safe and sound operation of banks and helps management to safeguard bank's resources and interests. Since improving performance of internal control system requires recognizing its current status, in this study, an attempt has been made to evaluate the current status of establishment of internal control system in Iranian banks. For this purpose, through the designed questionnaire, experts have been asked to evaluate the current status of effective indicators in establishing internal control system of banks, taking into account the importance of these indicators. Received answers were analyzed using fuzzy delphi method, fuzzy gap analysis, importance-performance analysis and paired sample test. According to experts, the current status of all effective indicators in the establishment of the internal control system of banks was assessed as unfavorable. Findings from fuzzy gap analysis also indicate that except for 3 indicators, there is a significant gap between the current status (what is) and the desired status (what should be) of indicators. Also, according to the findings of importance-performance analysis, out of 119 indicators studied, 113 indicators do not have acceptable performance despite their high importance. In addition, based on the results of the paired sample test, it can be concluded that there is a significant gap between current status and desired status of effective indicators in establishing the five dimensions of the internal control system of banks: control environment, risk assessment, control activities, information and communication and monitoring activities.