بررسي چگونگي ساختار و عوامل مؤثر بر زيست پذيري فضاهاي شهري بر مبناي حس تعلق مكاني بين شهروندان تهراني

Assessing the Effective Factors on Livability Urban Spaces Based on the Sense of Place among Tehran Citizens

زيست‌پذيري نقش اساسي در حيات، رشد شهرها و كيفيت زندگي شهروندان دارد. بسياري از شهرهاي ايران به رغم داشتن توانايي‌هاي محيطي بالا، با مسائل و تنگناهاي زيست‌پذيري متعددي روبه‌رو هستند كه يافتن راهكار براي آنها از اولويت‌هاي اساسي به شمار مي‌رود. زيست‌پذيري به عنوان مكاني مناسب براي زندگي انساني معنا شده است. يكي از ابعادي كه اين مفهوم را تحت تأثير قرار داده است، جوانب معنايي و ذهني شهروندان است كه بارزترين آنها مفهوم حس تعلق به مكان در شهر از نگاه شهروندان است. در همين راستا، در اين پژوهش، اثر حس تعلق مكاني بر زيست‌پذيري شهروندان در شهر تهران بررسي شده است. انتخاب شهر تهران نيز به دليل جمعيت بالاي شهرنشين و جابجايي زياد جمعيت در آن است كه در حال حاضر با مسايل زيست‌پذيري روبرو است. براي رسيدن به اين هدف، روش تحليل عاملي مبتني بر معادلات ساختاري با ابزار پرسشنامه در مناطق يك، چهار، پنج و شش تهران است. علت انتخاب اين مناطق، واجد بودن تركيبي مناسب از بافت قديم و نوساز و همچنين شرايط مختلف محيطي در بين مناطق منتخب شهر تهران است. نتايج نشان داد كه مؤثرترين مسير ارتقاي زيست‌پذيري كه آماره t آن در محدوده 3/5 تا 7/36 است؛ شامل مسير (كالبد-معنا-سرمايه فرهنگي-حس مكان-كيفيت زندگي ذهني-زيست‌پذيري) است. همچنين درك از وضعيت موجود شهر توسط شهروندان تهراني، در دو مرحله اجتماعي و رواني صورت مي‌پذيرد كه مرحله اجتماعي يعني درك روابط جمعي بيروني مقدم بر جنبه رواني يعني ادراكات ذهني افراد خواهد بود.

Livability has a significant effect on the life, growth of cities, and the quality of life of citizens. Despite the high environmental capabilities of many cities in Iran, they face many livability problems, and thus, their solutions are the major priorities. A livability is a suitable place for human life. Semantic and mental aspects of citizens, especially a sense of living place affect livability. Hence, this study assesses the effect of the sense of place on the livability of citizens in Tehran. Tehran, which is currently facing several livability problems, is selected for the study due to the high population and the large displacement of its population. To this end, the questionnaires' assessment, as well as the structural equation modeling (SEM), are used in districts 1,4,5, and 6. These districts were selected as the study samples due to a relatively balanced distribution of socio-economic and cultural strata in Tehran as well as different environmental and physical conditions. The obtained results indicated that the most effective way to improve livability yields the t-statistic in a range of 5.3 to 36.7. Besides, understanding the current situation of the city by the citizens of Tehran includes the social and psychological aspects, where the social aspect has more priority than the psychological one.