تبيين عوامل مؤثر در شكلگيري بيخانماني در مجموعه شهري تهران

Explanation of Effective Factors on Formation of Homelessness in Tehran Metropolitan Area

بي‌خانماني الگويي از سكونت است كه از استانداردهاي اساسي مسكن جامعه پيروي نمي‌كند. اين نوع از سكونت تحت تأثير عوامل متعددي از جمله عوامل فردي و ساختاري شكل مي‌گيرد كه هدف از اين پژوهش شناسايي عوامل ساختاري مؤثر در شكل‌گيري بي‌خانماني در مجموعه شهري تهران مي‌باشد. عوامل ساختاري با استفاده از رويكرد حق به شهر به سه عامل سياسي، اقتصادي و اجتماعي تقسيم‌شده و ميزان تأثير هر يك از اين عوامل نيز در شكل­ گيري بي‌خانماني مورد بررسي قرار مي­گيرد. روش پژوهش توصيفي تحليلي بوده و با استفاده از شيوه‌هاي تحليل كيفي و كمي و با بهره جستن از روش مطالعات اسنادي، مصاحبه و پرسشگري از 20 استاد متخصص در رابطه با مسكن به شناسايي اين عوامل پرداخته شده و سپس با استفاده از روش‌هاي SWARA Fuzzy و Fuzzy ARAS به وزن­دهي و در نهايت به اولويت­بندي هر يك از آن‌ها اقدام ‌شده است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه عوامل سياسي با (1)، اقتصادي با (9559/0) و اجتماعي با (8718/0) به­ ترتيب مهمترين دلايل شكل‌گيري بي‌خانماني بوده و همچنين در بين معيارهاي تعيين‌شده، معيارهاي سياست‌هاي تخصيص زمين و مسكن، كالايي شدن زمين و شيوه تخصيص مسكن و سياست‌هاي نوين شهري بالاترين تأثير را در شكل‌گيري بي‌خانماني در مجموعه شهري تهران داشته‌اند.

Homelessness is a pattern of habitance which does not follow the essential standards of housing. This type of habitance forms based on numerous factors; such as personal and structural factors. The aim of this research is identification of structural factors effective on homelessness formation in Tehran metropolitan area. The methodology of this research is practical, based upon the aim and descriptive-analytical, based upon the method and nature. Considering the aims of the research, at first, the factors affecting homelessness formation were extracted out of previous studies and with emphasize on right to city approach (which is the main approach of this research) and categorized into three political, economic, and social groups and into 15 criteria. These factors were written as a questionnaire and were asked from 20 experts (university faculties) to fill it. Through Fuzzy SWARA, which is one of the new methods of MCDM, and then Fuzzy ARAS, each of these factors and criteria were weighted and prioritized, respectively. The results obtained from the Fuzzy ARAS method showed that political and economic factors are the most important factors in homelessness formation by 0.4089 and 0.3909 weights, respectively. Among 15 criteria, the land and housing allocation policies (political factor), commodity land and housing under allocation approach (economic factor) and new urban policies (political factor) and demographic composition (social factor) were the most important criteria effective on homelessness formation in Tehran metropolitan area