ريشه يابي و خاستگاه تاريخي موقعيت و نوع پوشش شاطران درمراسم تعزيه عاشورا در روستاي جزن دامغان

A Historical Investigation into the Status and Type of Shaaters’ Outfits in the Ta’ziyeh Ceremony of Ashoora in Jazan Village, Damghan, Iran

در روستاي جزن، در روز عاشورا، شاطراني با پوشش خاص در نماد فرشته جلوي اسب امام حسين و يارانش مي دوند و راه را باز مي كنند. بررسي پوشش شاطران فرشته نما و سير تغييرات آن و جايگاه شاطران در بستر تاريخي، هدف اصلي اين پژوهش است. اين پژوهش به روش توصيفي تاريخي، سير تطور نوع پوشش و جايگاه شاطران را در روستاي جزن از دوره باستان تا دوره معاصر بررسي مي كند. در اين پژوهش، علاوه بر اسناد تاريخي، از شواهد تصويري سفرنامه ها، نگاره ها و تحقيقات ميداني نيز استفاده شده است. نتايج نشان مي دهد كه در دوره باستان و اوايل دوره اسلامي، شاطران از نظر نوع پوشش و جايگاه، به عياران و پهلوانان شباهت داشته اند. در دوران صفويه، قاجاريه و پهلوي، شاطران در خدمت اقشار بالاي جامعه بوده اند و طرح و رنگ پوشش آنها، با عوامل اجتماعي و ورود فرهنگ بيگانه ارتباط داشته است. در دوره معاصر، شاطران در فرهنگ مردمي بازتاب داشته اند و در عزاداري عاشورا با پوشش سياه و سبز، نمايان شده اند. پوشش نمادين آنها گوياي اعتقادات مذهبي و سنن فرهنگي است. پوشش هاي مشترك نمادين و دويدن در ركاب بزرگان در دوره هاي تاريخي، نشان از موروثي بودن و اهميت نقش شاطران در مراسم تعزيه است كه تاكنون برجاي مانده است.

In the village of Jazan, on the day of Ashura, the bakers with a special cloth that has a symbol of the angel on it, run in front of the horse of Imam Hussein and his companions. This study investigates the clothing and position of the bakers in their historical context. This descriptive-historical study examines the development of the style of clothing of the bakers in the village of Jazan from the ancient period to the present. In this research, in addition to historical documents, visual evidence of travelogues, drawings, and field research are also been used. The results of the study show that in ancient times and the early Islamic period, bakers were similar to Ayaran and Pahlavan (champion) in terms of clothes. During the Safavid, Qajar, and Pahlavi eras, the bakers were at the service of the upper strata of the society, and the design and color of their clothing depended on the social situation and the impact of foreign culture. In the contemporary period, the clothing of the bakers is reflected in popular culture and appeared in the Ashura ceremony in black and green colors. The symbolic signs of the clothing reflect religious beliefs and cultural traditions. The common symbolic signs of the clothing in various historical periods show the heredity and importance of the role of the bakers in the Ta’ziyeh ceremony that has been sustained until now.