جنسيت چالشي فراروي مطالعات سرمايه اجتماعي در ايران

Gender As a Challenge to Social Capital Studies in Iran

اهميت سرمايه اجتماعي و مؤلفه‌هاي اصلي تشكيل‌دهنده آن همانند مشاركت و اعتماد اجتماعي بر كسي پوشيده نيست و مطالعات متعددي درباره آن انجام شده است. اما نكته قابل تأمل، حساسيت و توجه اندك به نابرابري‌ها به‌ويژه نابرابري‌هاي جنسيتي است. نتايج پژوهش‌ها نشان مي‌دهد اهميت سرمايه اجتماعي، دسترسي و بهره‌مندي از آن براي زنان و مردان متفاوت بوده است؛ به‌طوري‌كه نابرابري سرمايه اجتماعي، فرصت اندكي براي زنان در ارتقاي وضعيت‌شان و توسعه‌يافتگي جامعه به وجود آورده است. ازاين‌رو در اين مقاله با مرور نظام‌مند پژوهش‌هاي پيشين و به‌كارگيري روش فراتحليل كيفي، مطالعات مربوط به سرمايه اجتماعي و جنسيت بررسي شده است. بر اساس نتايج پژوهش، گونه‌اي بي‌طرفي و بي‌تفاوتي جنسيتي بر پژوهش‌هاي سرمايه اجتماعي حاكم است؛ به‌طوري‌كه نسبت اندكي از مطالعات به سرمايه اجتماعي بر حسب جنسيت پرداخته و زنان در اين حوزه مورد بي‌توجهي قرار گرفته‌اند. اين مسأله بسيار حائز اهميت است؛ زيرا كور جنسيتي ديدن واقعيت‌ها سبب افزايش نابرابري‌ها و تشديد تبعيض‌هاي جنسيتي ميان زنان و مردان مي‌شود و اين مهم در ساختار مديريتي جامعه، سياست‌گذاري دولتمردان و دسترسي به منابع سياسي نيز تأثير مي‌گذارد. بنابراين زنان به عنوان نيمي از جمعيت كشور مورد غفلت قرار گرفته و از سرمايه اجتماعي كمتري در مقايسه با مردان برخوردار بوده‌اند و اين كاستي در مؤلفه‌هاي اصلي سرمايه اجتماعي به خوبي نمايان است. علاوه بر آن، بي‌تفاوتي جنسيتي در مطالعات سرمايه اجتماعي با غلبه رويكرد و روش كمي بيانگر آن است كه نقش زنان در توسعه به واسطه ايجاد شبكه‌هاي اجتماعي قدرتمند، مشاركت، اعتماد، حمايت و ساير مؤلفه‌هاي سرمايه اجتماعي ناديده گرفته شده است.

Social capital and its main components such as participation and social trust have become critical in social and numerous studies have been done on this subject, but the main point to consider is that a few studies have been paid to inequalities, especially gender inequalities. Studies have shown that the importance of social capital, access to and use of it is different for men and women. So the social capital inequality provides little opportunity for women to improve their status and participate in the process of development. Therefore, in this study by using the systematic review of the research and the meta-analysis method, studies on social capital and gender have been reviewed. Findings have shown that gender neutrality dominates on social capital research, a few studies have been focused on gender and social capital then women have been neglected in this era; this issue is important because gender blindness increases inequality and gender discrimination between men and women and it also reflected in the management structure of society, government policy-making and access to political resources. Thus, women as half of the population have been neglected and have less social capital than men. Gender neutrality in the study of social capital with a dominant quantitative method indicates that the role of women in development by providing strong social networks, participation, trust, and other components of social capital has been neglected.