ارتباط بين چابكي سازماني و مديريت دانش در سازمان جهاد كشاورزي (مطالعه موردي استان تهران)

پيشينه و اهداف: بخش كشاورزي از جمله بخش‌هاي مهم اقتصادي و اجتماعي كشور است كه براي پيشبرد هدف‌هاي خود در راستاي توسعه كشاورزي و روستايي نيازمند داشتن مديريت مناسب است. بررسي مديريت دانش و چابكي سازماني دو راهكار مهم در مسير مديريت سازمان‌هاست. ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺑﻪ تلاش‌هايي اﺷﺎره دارد ﮐﻪ به‌طور نظام‌مند ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﻣﺴﺘﻤﺮ و ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ در ﺳﺎزﻣﺎن ﺻﻮرت مي‌گيرد و شامل مؤلفه‌هاي كسب، ذخيره، انتقال و كاربرد دانش است. چابكي سازماني نيز شامل مؤلفه‌هاي توانايي ايجاد تغيير، انعطاف‌پذيري، پاسخگويي، همكاري، آموزش و يادگيري در سازمان است. بنابراين هدف از پژوهش حاضر بررسي رابطه مديريت ‌دانش با چابكي‌ سازماني در سازمان جهاد كشاورزي استان تهران مي‌باشدروش‌ها‌: : اين تحقيق ازنظر هدف كاربردي و ازنظر روش گردآوري داده‌ها از نوع پيمايشي مي‌باشد. جامعه آماري پژوهش شامل 450 نفر از كارشناسان جهاد كشاورزي استان تهران بودند كه به روش نمونه‌گيري طبقه اي و با استفاده از فرمول كوكران 207 نفر از آن‌ها به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار تحقيق پرسش‌نامه استاندارد است كه از سه بخش تشكيل‌شده است: 1 مشخصات بيوگرافي پاسخگويان، 2 سؤالات مربوط به چابكي سازماني با تعداد 27 گويه و 3 سوالات مديريت دانش با 23 گويه. منبع پرسش‌نامه استاندارد مديريت دانش لاوسن (2003) با 23 گويه و 4 متغير شامل: كسب دانش با 4 سوال، انتقال دانش با 6 سوال، ذخيره‌ دانش با 6 سوال، و كاربرد دانش با 7 سوال مي‌باشد كه بر اساس طيف پنج گزينه‌اي ليكرت به بررسي اثر مديريت دانش مي‌پردازد. پرسش‌نامه چابكي سازماني اين پژوهش مربوط ژانگ (2012) است كه داراي 27 گويه و4 متغير شامل: سرعت با 7 سوال، پاسخگويي 6 سوال، انعطاف‌پذيري با 7سوال، شايستگي با 7 سوال و بر اساس طيف پنج گزينه‌اي ليكرت سنجيده مي‌شوند. تحليل آماري با استفاده از نرم‌افزار اس پي اس اس و اسمارت پي ال اس انجام شد. متغيرهاي اصلي اين تحقيق شامل چابكي سازماني، مديريت دانش و متغيرهاي فردي بودند.يافته‌ها: نتايج تحقيق نشان داد كه بين چابكي ‌سازماني و مديريت ‌دانش رابطه معناداري وجود دارد و از ميان مؤلفه‌هاي چابكي سازماني، مؤلفه «توانايي ايجاد تغيير»، «انعطاف‌پذيري» و «توانايي پاسخگويي» به ترتيب از مهم‌ترين تبيين‌كننده‌ها بوده و نقش مهمي در اين زمينه ايفا مي‌كنند. نتايج در خصوص مؤلفه‌ مديريت دانش نيز نشان داد كه «كاربرد دانش» با ضريب تأثير 0.902 بيشترين تأثير را در تبيين متغير وابسته مديريت دانش داشته است. پس ‌از آن به ترتيب مؤلفه‌ «انتقال دانش»، «كسب دانش»، و «ذخيره دانش» با ضرايب 0.894، 0.720 و 0.474 در رتبه‌هاي بعدي قرار گرفتند و اين ارتباط مثبت و معني‌دار است.نتيجه‌گيري نتايج اين تحقيق نشان داد كه با افزايش چابكي سازماني مديريت دانش سازمان جهاد كشاورزي استان تهران نيز افزايش مي‌يابد و بالعكس. يعني با افزايش هركدام از مؤلفه‌هاي مديريت دانش، مؤلفه‌هاي چابكي سازماني نيز افزايش مي‌يابد و سازمان به همان نسبت چابك‌تر خواهد شد. با توجه به اينكه مهم‌ترين بعد چابكي سازماني در اين تحقيق «توانايي ايجاد تغيير» بود لذا يك سازمان چابك بايد توانايي شناسايي و ايجاد تغييرات در محيط سازماني را داشته باشد. علاوه بر اين، مديريت نيز خود بايد به دنبال تغيير بوده و از آن استقبال كند. در همين راستا، استفاده از برنامه‌هاي آموزشي فنون مديريت تغيير در جهت تحقق چابكي سازماني پيشنهاد مي‌شود.پيشينه و اهداف: بخش كشاورزي از جمله بخش‌هاي مهم اقتصادي و اجتماعي كشور است كه براي پيشبرد هدف‌هاي خود در راستاي توسعه كشاورزي و روستايي نيازمند داشتن مديريت مناسب است. بررسي مديريت دانش و چابكي سازماني دو راهكار مهم در مسير مديريت سازمان‌هاست. ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺑﻪ تلاش‌هايي اﺷﺎره دارد ﮐﻪ به‌طور نظام‌مند ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﻣﺴﺘﻤﺮ و ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ در ﺳﺎزﻣﺎن ﺻﻮرت مي‌گيرد و شامل مؤلفه‌هاي كسب، ذخيره، انتقال و كاربرد دانش است. چابكي سازماني نيز شامل مؤلفه‌هاي توانايي ايجاد تغيير، انعطاف‌پذيري، پاسخگويي، همكاري، آموزش و يادگيري در سازمان است. بنابراين هدف از پژوهش حاضر بررسي رابطه مديريت ‌دانش با چابكي‌ سازماني در سازمان جهاد كشاورزي استان تهران مي‌باشدروش‌ها‌: اين تحقيق ازنظر هدف كاربردي است و ازنظر روش گردآوري داده‌ها از شيوه پيمايشي استفاده شده است. جامعه آماري پژوهش شامل 450 نفر از كارشناسان جهاد كشاورزي استان تهران بودند كه به روش نمونه‌گيري طبقه‌اي و با استفاده از فرمول كوكران 207 نفر از آن‌ها به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار تحقيق پرسش‌نامه استاندارد است كه از سه بخش تشكيل‌شده است: 1 مشخصات بيوگرافي پاسخگويان، 2 سؤالات مربوط به چابكي سازماني با تعداد 27 گويه و 3 سؤالات مديريت دانش با 23 گويه. منبع پرسش‌نامه استاندارد مديريت دانش لاوسن (2003) با 23 گويه و 4 متغير شامل:  كسب دانش با 4 سؤال، انتقال دانش با 6 سؤال، ذخيره‌ دانش با 6 سؤال، و كاربرد دانش با 7 سؤال مي‌باشد كه براساس طيف پنج گزينه‌اي ليكرت به بررسي اثر مديريت دانش مي‌پردازد. پرسش‌نامه چابكي سازماني اين پژوهش مربوط ژانگ (2012) است كه داراي 27 گويه و4 متغير شامل: سرعت با 7 سؤال، پاسخگويي 6 سؤال، انعطاف پذيري با 7سؤال، شايستگي با 7 سؤال  و براساس طيف پنج گزينه‌اي ليكرت سنجيده مي‌شوند. تحليل آماري با استفاده از نرم‌افزار اس پي اس اس و اسمارت پي ال اس انجام شد. متغيرهاي اصلي اين تحقيق شامل چابكي سازماني، مديريت دانش و متغيرهاي فردي بودند.يافته‌ها: نتايج تحقيق نشان داد كه بين چابكي ‌سازماني و مديريت ‌دانش رابطه معناداري وجود دارد و از ميان مؤلفه‌هاي چابكي سازماني، مؤلفه «توانايي ايجاد تغيير»، «انعطاف‌پذيري» و «توانايي پاسخگويي» به ترتيب از مهم‌ترين تبيين‌كننده‌ها بوده و نقش مهمي در اين زمينه ايفا مي‌كنند. نتايج در خصوص مؤلفه‌ مديريت دانش نيز نشان داد كه «كاربرد دانش» با ضريب تأثير 0.902 بيشترين تأثير را در تبيين متغير وابسته مديريت دانش داشته است. پس ‌از آن به ترتيب مؤلفه‌ «انتقال دانش»، «كسب دانش»، و «ذخيره دانش» با ضرايب 0.894، 0.720 و 0.474 در رتبه هاي بعدي قرار گرفتند و اين ارتباط مثبت و معني دار است.نتيجه‌گيري: نتايج اين تحقيق نشان داد كه با افزايش چابكي سازماني مديريت دانش سازمان جهاد كشاورزي استان تهران نيز افزايش مي‌يابد و بالعكس. يعني با افزايش هركدام از مؤلفه‌هاي مديريت دانش، مؤلفه‌هاي چابكي سازماني نيز افزايش مي‌يابد و سازمان به همان نسبت چابك‌تر خواهد شد. با توجه به اينكه مهم ترين بعد چابكي سازماني در اين تحقيق «توانايي ايجاد تغيير» بود؛ لذا يك سازمان چابك بايد توانايي شناسايي و ايجاد تغييرات در محيط سازماني را داشته باشد. علاوه بر اين، مديريت نيز خود بايد به دنبال تغيير بوده و از آن استقبال كند. در همين راستا، استفاده از برنامه هاي آموزشي فنون مديريت تغيير در جهت تحقق چابكي سازماني پيشنهاد مي شود.