تجربه زيسته دانشجويان از يادگيري سيار در بحران كوويد 19؛ بررسي پديدارشناسي چالش‌ها

پيشينه و اهداف: يكي از فناوري‌هاي پيشگام كه در بحران كوويد 19 نقش مهمي ايفا نموده است، يادگيري سيار است. يادگيري سيار به‌عنوان ابزاري قدرتمند در آموزش و يادگيري پديدار شده است و به‌عنوان يكي از راه‌حل‌هاي عملي جلوگيري از تعطيلي دانشگاه‌ها قلمداد مي‌شود. علي‌رغم اهميت يادگيري سيار به‌عنوان ابزاري كه استراتژي‌هاي يادگيري را تغيير داده تا فراگير بتواند با رويكرد انعطاف‌پذيري، يادگيري خود را مديريت كند و افق‌هاي جديدي را در حوزه نظام آموزشي گسترده است؛ چالش‌هايي را نيز همراه خواهد داشت؛ بنابراين، شناسايي اين چالش‌ها مي‌تواند، به ارائه راهكارهاي حل آن و بهره‌مندي بيشتر از فناوري در فرايند ياددهي – يادگيري كمك كند. بر اين اساس، پژوهش حاضر به شناسايي چالش‌هاي يادگيري سيار از ديدگاه دانشجويان پرداخته است.روش‌ها‌: پژوهش حاضر به لحاظ هدف، كاربردي و ازنظر رويكرد كيفي از نوع پديدارشناسي است. جامعه هدف، دانشجويان مقاطع كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتري دانشگاه الزهرا (س) بودند كه تجربه استفاده از تلفن همراه براي آموزش الكترونيكي را داشتند. براين اساس، با استفاده از نمونه‌گيري هدفمند، با تعداد 32 دانشجو تا رسيدن به اشباع نظري مصاحبه انجام گرفت. براي تجزيه‌وتحليل مصاحبه‌ها از روش تحليل محتواي كلايزي استفاده شد. براي اعتباربخشي داده‌ها، از روش بازبيني توسط همكاران و بررسي پايايي از روش توافق درون موضوعي دو كدگذار استفاده شد و ميزان توافق بين دو كدگذاري برابر با 86 به‌دست آمد.يافته‌ها: يافته‌ها نشان داد، از مجموع 315 كد استخراج‌شده، 68 كد به چالش‌هاي جسمي، 35 كد به چالش‌هاي روان‌شناختي، 31 كد به چالش‌هاي كيفيت يادگيري، 63 كد به چالش‌هاي سخت‌افزاري،52 كد به چالش‌هاي زيرساختي، 39 كد به چالش‌هاي مهارتي،27 كد به چالش‌هاي حمايتي اختصاص داشت. چالش‌هاي جسمي شامل سردرد و سرگيجه، خستگي مفرط چشم، تشديد بيماري‌هاي عصبي و اختلال خواب؛ چالش‌هاي روان‌شناختي شامل استرس و اضطراب، افسردگي و نااميدي و عدم تمركز و حواس‌پرتي؛ چالش‌هاي سخت‌افزاري شامل مشكلات صفحه‌كليد، مشكلات باطري و شارژ آن، مشكلات ميكروفن و صدا، مشكلات دانلود فايل‌ها، مشكلات آي سي، مشكلات حجم كم حافظه موبايل؛ چالش‌هاي زيرساختي شامل اينترنت ضعيف و امكانات و تجهيزات؛ چالش‌هاي مهارتي شامل مهارت‌هاي فردي؛ چالش‌هاي كيفيت يادگيري شامل كيفيت امور آموزشي و پژوهشي و چالش‌هاي حمايتي شامل حمايت سازماني، حمايت خانواده و حمايت اساتيد بوده است.نتيجه‌گيري: بحران كرونا بار ديگر بي‌عدالتي آموزشي و توزيعي را نمايان كرد و بسياري از دانشجويان مناطق محروم براي حضور در كلاس‌هاي مجازي و انجام امور آموزشي و پژوهشي با چالش‌هاي جدي روبرو شده‌اند. ازآنجاكه، استفاده از موبايل براي اكثر دانشجويان تنها گزينه براي شركت در كلاس‌هاي مجازي محسوب مي‌شود؛ بنابراين، براي رفع يا كاهش چالش‌هاي جسماني؛ برنامه‌ريزي كلاس‌ها با فواصل معين، استفاده از اسلايدهايي با رنگ‌هاي شاد و روشن، تركيبي از متن، فيلم و استفاده از روش‌هاي تركيبي آنلاين و آفلاين، براي كاهش چالش‌هاي جسماني پيشنهاد مي‌شود. جهت رفع چالش‌هاي زيرساختي استفاده رايگان از اينترنت پرسرعت، خريد يا اجاره  سرورهاي قدرتمند براي ارائه خدمات آموزش مجازي توصيه مي‌شود. حمايت‌هاي مالي دانشگاه و خريداري امكانات مناسب ازجمله رايانه و تلفن همراه مي‌تواند در رفع بسياري از چالش‌هاي سخت‌افزاري مؤثر واقع شود. براي رفع چالش‌هاي مهارتي؛ مهارت‌آموزي كار با نرم‌افزارهاي آموزشي و پيام‌رسان دانشگاهي و برگزاري كارگاه‌هاي مختلف مقدماتي و پيشرفته براي دانشجويان ضروري است. همچنين در راستاي چالش‌هاي حمايتي، پيشنهاد مي‌شود دانشگاه با جذب منابع مالي از سازمان‌هاي مختلف و جذب حمايت‌هاي خيرين و اختصاص بودجه مناسب، ابتدا به شناسايي دانشجويان كم برخوردار و نا برخوردار خود پرداخته و سپس با اختصاص وام‌هايي با بهره كم به دانشجويان مذكور براي تهيه رايانه و تلفن همراه و وام‌هاي بلاعوض جهت دانشجويان كم برخوردار، در رفع چالش‌هاي حمايتي بيش‌ازپيش همت گمارد. همچنين، اساتيد با شناسايي دانشجويان مذكور در كلاس‌هاي خود، با انعطاف بيشتر و كمك‌هاي آموزشي، شرايط دانشجويان را درك كنند. درك خانواده‌ها از شرايط تحصيلي و مهيا نمودن محيط آرام و امكانات در حد توان، مي‌تواند چالش‌هاي روانشناختي را به حداقل رساند. علي‌رغم اينكه توجه و رفع چالش‌هاي زيرساختي و سخت‌افزاري به‌عنوان پيش‌نياز كيفيت يادگيري از اهميت زيادي برخوردار است؛ اما براي رفع چالش‌هاي كيفيت يادگيري؛ راهكارهايي ازجمله، اختصاص فعاليت‌هاي مفيد براي افزايش يادگيري دانشجويان، انجام كار گروهي با تقسيم‌كار عادلانه جهت جلوگيري از فشار كار روي دانشجويان، بازخوردهاي مناسب و به‌موقع اساتيد، تنوع ارائه تكاليف به‌صورت كتبي و شفاهي، توصيه مي‌شود. درنهايت با رفع چالش‌هاي مذكور، چالش‌هاي روان‌شناختي ناشي از استرس و نااميدي در دانشجويان نيز رفع خواهد شد.