مقايسه‌ بازنمايي برخي مؤلفه‌هاي زمان در گفتمان روايتي كودكان اوتيسم با عملكرد بالا و كودكان هنجار

زمينه و هدف: اوتيسم اختلال عصبي _ رشدي است كه مهارت‌هاي شناختي و زباني فرد را تحت‌تأثير قرار مي‌دهد. زندگي اجتماعي انسان به توانايي‌هاي شناختي و زباني بسيار وابسته است. به‌كارگيري اين توانايي‌ها عامل مهمي در رشد و پيشرفت انسان است. توليد و درك گفتمان روايتي به‌عنوان يكي از سطوح زباني مستلزم به‌كارگيري توانايي‌هاي شناختي و زباني است. با توجه به اين حقيقت ‌كه خط سير زمان و نحوه بيان آن يكي از مؤلفه‌هاي اصلي شكل‌گيري روايت به‌شمار مي‌رود، مبحث زمان مي‌تواند در گفتمان روايتي براي كودكان داراي اختلال اوتيسم چالش‌برانگيز باشد. هدف پژوهش حاضر، بررسي بازنمايي برخي مؤلفه‌هاي زمان همچون نمود، شامل نمود كامل و نمود ناقص و زمينه‌سازي شامل پيش‌زمينه و پس‌زمينه در گفتمان روايتي كودكان داراي اختلال اتيسم با عملكرد بالا است.مواد و روش‌ها: در اين پژوهش بررسي چگونگي بازنمايي مؤلفه‌هاي نمود و زمينه‌سازي در گفتمان روايتي كودكان داراي اختلال اوتيسم با عملكرد بالا و كودكان هنجار فارسي زبان بر اساس الگوي هيكمن و تقسيم‌بندي‌هاي رابرتس، برجسته دلفروز و جهاني انجام شد. 20 كودك پسر اوتيسم با عملكرد بالا (سن تقويمي 7 تا 11 سال) و 20 كودك پسر هنجار (سن تقويمي 7 تا 11 سال) در آزمون توليد گفتمان روايتي براساس دو داستان تصويري «اسب» و «گربه» ارائه شده توسط هيكمن شركت داشتند. داده‌هاي گردآوري شده پس از بررسي و توصيف با به‌كارگيري آزمون يو من _ ويتني تحليل شد.يافته‌ها: يافته‌ها نشان داد تفاوت معناداري در بازنمايي مؤلفه نمود كامل و زمينه‌سازي توسط كودكان داراي اختلال اوتيسم با عملكرد بالا و كودكان هنجار وجود داشت (0/05= P). به‌بيان‌ديگر، كودكان داراي اختلال اوتيسم با عملكرد بالا كمتر از كودكان هنجار از نمود كامل استفاده كردند. همچنين، كودكان داراي اختلال اوتيسم با عملكرد بالا در هنگام روايت و انتقال اطلاعات اصلي به‌عنوان پيش‌زمينه عملكرد ضعيف‌تري در مقايسه با كودكان هنجار داشتند، درحالي‌كه اين كودكان در مقايسه با كودكان هنجار اطلاعات حاشيه‌اي و جانبي يا پس‌زمينه بيشتري را توليد كردند.نتيجه‌گيري: به نظر مي‌رسد عملكرد ضعيف كودكان داراي اختلال اوتيسم با عملكرد بالا در مقايسه با كودكان هنجار در بازنمايي برخي مؤلفه‏ هاي زمان همچون نمود و زمينه ‏سازي در گفتمان روايتي با نقائص شناختي و زباني آن‌ها ارتباط دارد.