تحليل انتقادهاي اجتماعي در كاريكلماتورهاي دهه‌ي نود

نگاه انتقادي به جامعه، يكي از مؤلفه‌هاي تعهّد اجتماعي در ادبيّات فارسي است. آشنايي روشنفكران با تحوّلات سياسي و اجتماعي غرب در دوره مشروطه و ظهور سمبوليسم اجتماعي در عصر نيما، نگاه جامعه‌گرايانه به ادبيّات را تقويت كرد. در اين ميان، كاريكلماتور نيز تا حدود زيادي، همپاي ديگر جريان‌هاي ادبي معاصر، تصويرگر واقعيات اجتماعي از قبيل يأس و اميد، عشق و نفرت، رنج و شادي و... است. در حقيقت، نويسندگان كاريكلماتور اين جريان ادبي را عرصه‌اي براي طرح عواطف اجتماعي تبديل كرده و وظيفه روشنگري، انتقاد و افشاگري را بر دوش آن گذاشته‌اند. اين پژوهش بر آن است تا با بررسي كاريكلماتورهاي دهه نود، كاربرد انتقادهاي اجتماعي آن ها را در ايجاد فضاي طنز واكاوي كند. نويسندگان با بررسي مجموعه‌ كاريكلماتورهاي اين دهه‌، انتقاد اجتماعي را در زمينه‌هاي فقر و تورّم، سانسور، فضاي بسته جامعه، سكوت جامعه، تخريب طبيعت، انحطاط اخلاقي، رشوه‌خواري و بي‌قانوني تحليل كرده‌اند. بر اساس نتايج به دست آمده، فراواني انتقادهاي اجتماعي و خلق موقعيت‌هاي طنزآميز در كاريكلماتورهاي دهه نود به ترتيب عبارتند از: گلكار (33 درصد)، خوش‌وقتي (30 درصد)، آزاديخواه (23 درصد) و گل‌هاشم (19 درصد).