كليدواژه :
تاريخ‌نگاري , تاريخ‌نگري , افغانستان معاصر , ملي‌گرايي , افغانستان تاريخي
چكيده فارسي :
نگارندگان اين مقاله در پي شناخت تاريخ‌نگري مورخان افغانستاني سده‌هاي هجدهم، نوزدهم و بيستم ميلادي بوده‌اند و آنچه از اين پژوهش به دست آمده، نشان مي‌دهد كه در تاريخ‌نگري مورخاني چون محمود الحسيني، شكارپوري، خالص، نوري و رياضي نوعي تقديرگرايي، جبر تاريخي و تقدس‌گرايي وجود دارد. همچنين اين مورخان به رخدادها و وقايع تاريخي عمدتاً نگاهي اسطوره‌اي، قومي و نخبه‌گرا دارند. مورخاني چون علوي، خالص، خوافي و رياضي بر فايده‌مندي، عبرت‌آموزي و بصيرت‌افزايي تاريخ تأكيد داشته‌اند. البته با گذر از فيض محمدكاتب به عنوان يك نقطۀ عطف مهم در دگرگوني نحوۀ نگرش مورخان به تاريخ، به مورخان سدۀ بيستم ميلادي مي‌رسيم كه از غبار، كهزاد، حبيبي و كاكر گرفته تا عطايي، فرهنگ و سيستاني، تاريخ‌نگري‌شان بيشتر متأثر از ملي‌گرايي بوده و براي افغانستان تاريخ پنج‌هزارساله همراه با نژاد آريايي را قائل شده و براساس همين نگرش، دوره‌هاي مختلف آريانا، خراسان و افغانستان معاصر را براي تاريخ افغانستان مشخص كرده‌اند.
چكيده لاتين :
In this paper, we seek to understand the historical attitude of Afghan historians in the eighteenth, nineteenth and twentieth centuries and what has been obtained from this research shows that in the historical attitude of historians such as Maḥmūd al-Ḥussaynī, Shekārpūrī, Khāleṣ, Nūrī and Rīyāṡī, there is a kind of destiny, historical determinism and sanctity. Moreover, these historians have mainly mythological, ethnic and elitist views towards historical events. Historians such as ‘Alavī, Khāleṡ, Khwāfī, and Rīyāṡī have also emphasized the usefulness, lesson learning, and enlightenment of history. However, with the passing of Feyṡ Muḥammad Kātib as an important turning point in the transformation of historians attitudes towards history, we come to twentieth-century historians who, from Ghobār, Kohzād, Ḥabībī and Kākar to ‘Aṭā’ī, Farhang and Sīstānī, have been more influenced by nationalism, and have given Afghanistan a 5,000-year history with the Aryan race. Based on this view, they have identified different periods of Ariana, Khorasan and contemporary Afghanistan for the history of Afghanistan.
