مطالعۀ تطبيقي ريخت‌شناختي بافت شهري بيرجند از منظر تقاضاي انرژي

مصرف انرژي ساختمان‌ها و آلودگي‌هاي زيست‌محيطي منتج از آن، مرهون مورفولوژي يك شهر است. اغلب پژوهش‌هايي كه در شهرسازي و انرژي كارايي انجام ‌شده، مصرف انرژي در شهر را در دو مقياس خرد (تك‌ساختمان) و كلان (حمل‌ونقل، مديريت شبكه‌ها و زيرساخت‌ها) ارزيابي كرده‌اند. تمركز بر شكاف بين اين دو سطح، يعني مقياس مياني و بافت شهري، همچنين لحاظ داشتن آن در فرايند طراحيِ مجموعه‌هاي ساختماني و بافت‌هاي شهري، مي‌تواند موجب بهبود وضعيت بهره‌وري انرژي در بخش ساختمان گردد. در اين مطالعه، شهر بيرجند كه در منطقه‌اي كويري با شدت دمايي بالا در تابستان و برودت بالا در زمستان قرار دارد، مورد پژوهش قرار گرفته است. با توجه به اينكه پژوهش دو موضوع مصرف انرژي و ريخت شهري را مورد مطالعه قرار داده و هركدام روش خاص مطالعۀ خود را دارد، از روش تركيبي استفاده شده است. لذا در بخش ريخت شهري، از روش ريخت گونه‌شناسي و با بررسي تصاوير هوايي، نقاط عطف زماني و مكاني دگرگيسي بافت‌ شهر بيرجند شناسايي شده است. در بخش انرژي، از هركدام از بافت‌هاي شناسايي‌شده، واحد‌هاي مطالعاتي با مساحت 100×100 مترمربع انتخاب گرديده و توسط نرم‌افزار هاني‌بي، مصرفِ انرژي هركدام شبيه‌سازي شده‌ است. در نهايت به روش توصيفي‌تحليلي ارتباط اين دو موضوع با يكديگر مورد سنجش قرار گرفته است. يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه ريخت بافت جديد، عملكرد بهتري نسبت به الگوي ريختي بافت قديم از منظر انرژي كارايي داشته است. همچنين در بين الگوهاي فرمي كه در جهت‌گيري و نسبت طول به عمق بهينه‌اي قرار گرفته‌اند، وضعيت بهينۀ تقاضاي انرژي در الگويي كه كمترين نسبت سطح به حجم را دارد، به وجود مي‌آيد.