مطالعه تفكر علمي و تفكر تأملي و رابطه آن‌ها با خودكارآمدي پژوهشي در بين دانشجويان تحصيلات تكميلي

The study of scientific thinking and reflective thinking and their relationship with research self-efficacy among post graduate students

مسئله و هدف: يكي از موضوعات مهم در نظام آموزشي كه موردتوجه پژوهشگران قرارگرفته، مهارت‌هاي تفكر است. مهارت‌هاي تفكر از موضوعات مهم ميان‌رشته‌اي است كه مي‌تواند در حوزه‌هاي مختلف حوزه علوم انساني و اجتماعي بكار برده شود. هدف اصلي اين پژوهش مطالعه تفكر علمي و تفكر تأملي و رابطه آن‌ها با خودكارآمدي پژوهشي دانشجويان تحصيلات تكميلي بود. روش‌شناسي: روش پژوهش از نوع پيمايشي بود. حجم نمونه برابر با سيصد و چهل هفت نفر از دانشجويان تحصيلات تكميلي سه دانشگاه رازي، علوم پزشكي و دانشگاه آزاد اسلامي واحد كرمانشاه بودند. گردآوري داده‌ها با استفاده از پرسشنامه انجام شد. يافته‌ها: يافته‌ها نشان داد كه دانشجويان تحصيلات تكميلي از لحاظ تفكر علمي، تفكر تأملي و خودكارآمدي پژوهشي پايين‌تر از حد متوسط نظري (3) بودند. همچنين متغيرهاي تفكر علمي و تفكر تأملي با خودكارآمدي پژوهشي رابطه مثبت و معناداري داشتند. بين جنسيت و تفكر علمي و خودكارآمدي پژوهشي و بين مقطع تحصيلي دانشجويان با خودكارآمدي پژوهش تفاوت معناداري وجود نداشت. ولي بين مقطع تحصيلي با تفكر علمي تفاوت معناداري وجود داشت. همچنين آزمون كروسكال واليس نشان داد بين نوع دانشگاه با تفكر علمي تفاوت معناداري وجود دارد. ولي بين نوع دانشگاه با خودكارآمدي پژوهشي تفاوت معناداري به دست نيامد. نتيجه‌گيري: به‌طوركلي خودكارآمدي پژوهشي متأثر از تفكر علمي و تفكر تأملي است. آموزش صحيح تفكر علمي و تفكر تأملي موجب مي‌شود خودكارآمدي پژوهشي دانشجويان افزايش يابد و روي عملكرد پژوهشي آنان اثرگذار شود.

Problem and purpose: One of the important topics in the educational system that has been considered by researchers is thinking skills. Thinking skills are important interdisciplinary topics that can be used in various fields of humanities and social sciences. Therefore, the main purpose of this study was to study scientific thinking and reflective thinking and their relationship with research self-efficacy of graduate students. The research method was survey. Method: The sample size was 347 postgraduate students at Razi Universities, Medical Sciences University and Islamic Azad University of Kermanshah. Data were collected using a questionnaire. Findings: Findings showed that all subscales of scientific thinking questionnaire including observation, inference, scientific practice, use of scientific theories and rules, social and cultural context, creativity and visualization, and use of scientific methods had a positive and significant relationship with research self-efficacy. There was no significant difference between gender and scientific thinking and research self-efficacy and between educational level and research self-efficacy. But there was a significant difference between educational level and scientific thinking. The results of Kruskal-Wallis test showed a significant difference between the type of university and scientific thinking. But, there was no significant difference between the type of university and research self-efficacy. Conclusion: Generally, research self-efficacy is influenced by scientific thinking and reflective thinking. Proper teaching of scientific and thought-based thinking will increase students' research self-efficacy and affect their research performance.