مطالعۀ ترجمۀ كليله‌ودمنه بهرام‌شاهي بر اساس نظريّۀ نظام چندگانه اون زهر

كليله‌ودمنۀ بهرام ‌شاهي، با واسطۀ يك زبان ميانجي به فارسي ترجمه شده است، بااين‌حال تطابق جنبه‌‌ هاي تعليمي و ديني آن با فرهنگ ايران در قرن ششم قابل توجّه و معني ‌دار است. اين نكته زمينه‌ اي براي بررسي اين اثر بر اساس نظريّۀ «نظام چندگانۀ اون زهر» و «روش گيدئون توري» به دست مي‌ دهد. طبق اين روش در گام نخست پاره‌ اي از بن ‌مايه‌ هاي مشترك متن با فرهنگ مقصد استخراج و ريشه‌ يابي شده، در گام دوم نقشه ‌نگاري بخشي از متن مقصد روي معادل آن در زبان مبدأ صورت گرفته و در گام سوم استراتژي‌ هاي به‌كاررفته در ترجمه طبقه‌‏بندي شده است. يافته‌ هاي پژوهش در گام نخست نشان مي‌ دهد بن ‌مايه‌ هاي حكايت ‌هاي كليله‌ودمنه (چه در بُعد جهاني، چه با سرچشمه ايراني يا هندي) در بين اديان آسيايي و اقوام شرقي مشترك‌اند و از ارزش‌ هاي ديني و اخلاقي به شمار مي ‌روند. در گام دوم نقشه‌ نگاري حكايت «مرغ باران و وكيل دريا» روي حكايت مشابه آن در پنچاتنترا به مطالعۀ تطبيقي «سيمرغ» و «گرودا» انجاميد و خاستگاه مشترك اين دو پرندۀ اسطوره‌ اي را نشان داد. در گام سوم استراتژي ‌هاي ترجمه شامل حذف، تغيير و جايگزيني و افزايش تبيين و نشان داده شد مترجم چگونه با استفاده از اين شيوه ‌ها بين فرهنگ مبدأ (متن اصلي) و فرهنگ مقصد تعادل به وجود آورده است. اين پژوهش نشان مي ‌دهد آنچه در ترجمۀ نصرالله منشي نقش محوري و مركزي دارد، فرهنگ مقصد است و مترجم با تمركز بر آن، عناصر فرهنگي را انتقال داده و در اين ميان با افزايش عناصر ايدئولوژيك به متن، آن را به گفتمان غالب نزديك‌تر كرده است.