ويژگي‌هاي بافتي و منشأ كنگلومراي چشمه خورزن (حوزۀ آبخيز پلاياي ميقان اراك) به روش آمار چندمتغيره

كنگلومراي چشمه خورزن در پهنۀ ايران مركزي و در حوزۀ آبخيز بسته پلاياي ميقان اراك واقع شده است. تعيين خصوصيات بافتي و منشأ كنگلومراها با توجه به اهميت زيادِ پتانسيل آب زيرزميني و پلاسرهاي مگنتيت از اهداف اين بررسي است. با مطالعۀ ميداني گراول‌ها در 51 نقطه از كنگلومراي سست پليوسن و تعيين قطر ذرات با كوليس، مشخص شد قطر ذرات تشكيل‌دهندۀ كنگلومراها در طيف وسيعي از شن (14درصد)، ريگ (15درصد)، قلوه‌سنگ (27درصد) و قطعه‌سنگ (44درصد) متغير است. درضمن، اجزا عمدتاً داراي گردشدگي خوب‌اند (0.8-0.6) و با قرارگيري در ماتريكس ماسه‌اي، جورشدگي ضعيف (2-1 في) دارند و رنگ آنها قرمز است. تحليل رگرسيوني و آزمون‌هاي سطح احتمال، t استيودنت و فيشر در سطح 95درصد اطمينان نشان داد ارتباط معني‌داري بين گردشدگي و قطر ذرات (ضريب تبيين 5.76درصد) و قطر ذرات با فاصلۀ حمل (ضريب تبيين 0.01درصد) وجود ندارد. كنگلومرا در محيط مخروط افكنه‌اي-رودخانه‌اي نزديك به منشأ و اجزاي تشكيل‌دهندۀ آن ثانويه حمل مجدد مي‌يابد و حاصل فرسايش رخنمون كنگلومراهاي فشرده و قديمي است. تحليل‌هاي آماري چندمتغيرۀ عاملي و خوشه‌اي نشان داد اجزاي كنگلومراها به‌ترتيب فراواني ماسه‌سنگ (45درصد)، آندزيت (37درصد)، آهك (7درصد)، توف (5درصد)، ريوليت (3درصد) و قطعات چرت و بازالت (3درصد) بوده است كه از فرسايش سازندهاي قديمي‌تر در پهنۀ ايران مركزي حاصل شده‌اند. گنگلومراي سخت پليوسن زيرين، كنگلومرا و ماسه‌سنگ سازند قرمز فوقاني، آهك‌هاي سازند قم و سنگ‌هاي آتشفشاني آندزيتي، ريوليتي و آذرآواري ائوسن از پهنۀ ايران مركزي، مهم‌ترين منشأ كنگلومراي پليوسن فوقاني چشمه خورزن‌اند. گردشدگي خوب، پتانسيل بالاي آب زيرزميني و فراواني زياد قطعات آتشفشاني، پتانسيل خوب پلاسرهاي موجود را در منطقه بيان مي‌كند.