واكاوي رابطۀ اختلاف قرائت در تفاوت ديدگاه فريقين ذيل آيۀ شش سورۀ مائده

Analyzing the Relationship between the Difference in Recitation (Qiraat) and the Difference in the Views of the Two Major Sects of Islam Concerning the Sixth Verse of Surah Ma’idah

تفسير ‌«بيان السعادة» از مهمترين و كامل‌‌ترين تفاسير عرفاني شيعه است كه با وجود رويكرد عرفاني از حيث مسائل كلامي، فقهي و اجتماعي قابل بحث است. سؤال اينكه تفاسير عرفاني همچون بيان السعادة با دانش قرائات چگونه برخورد كرده‌اند؟ به‌عبارتي مسئله قابل توجه اين است كه آيا دانش قرائات با رويكرد عرفاني مفسر مي‌تواند ارتباطي داشته باشد؟ پژوهش حاضر با روش توصيفي- تحليلي جايگاه و كاركرد مسئلۀ قرائات را در تفسير بيان السعادة مورد ارزيابي ‌قرار ‌داده است. نتايج پژوهش بيان مي‌كند: جايگاه قرائات در نزد گنابادي در مقايسه با مفسران هم‌عصر خويش جايگاهي قابل توجه داشته به‌گونه‌‌اي كه وي، اهتمام ويژه‌‌اي به بحث قرائات نشان داده و خاستگاه فكري ايشان، خاستگاهي روشي با رويكردي غير حديثي است. در بحث قرائات، گنابادي گاه به ترجيح قرائت مشهور و گاه غير مشهور به‌جهت تناسب‌ آنها با سياق آيات، مرجحات روايي، تبيين معنايي مي‌‌پردازد؛ گاه هر دو قرائت را مورد توجه ‌قرار ‌داده و داوري ميان آنها را رها كرده است. كاركرد قرائات در تفسير بيان السعادة حول سه محور قابل ارائه مي‌باشد: الف) گسترش و توسعه در معناي آيه؛ ب) تبيين معناي آيه؛ ج) رفع ابهام از معناي آيه. البته رويكرد عرفاني مفسر در بحث قرائات هيچ تأثيري نداشته است.

Followers of Islamic sects differ in the method of ablution. One of the differences is washing or anointing (mash) the feet. Sunnis generally consider washing the feet and Shias consider anointing (mash) obligatory in ablution. The origin of the difference is in the sixth verse of Surah Ma’idah. In this research, with a descriptive-analytical method, he has done a comparative study of the viewpoints of the commentators of the two sects in the mentioned verse and has found the root of the said difference, and the results obtained are: although the source of the said difference is the difference between the two readings (qira’at) of “ارجلكم” in the verse and its literary justification, the influence of the traditions transmitted in Sunni sources on this phenomenon should not be ignored. The witness of this claim is the statement of a group of predecessors such as Ibn Abbas, Hassan, A’krama, Sha’abi and others that anointing (mash) is obligatory, citing the verse and the acknowledgment of prominent Sunni commentators, such as Zamakhshari, Fakhr Razi, Abuhayyan, etc. In the implication of the mentioned verse according to both readings (qira’at) on the obligation of anointing (mash) and the superficial justifications are weak in legitimizing washing the feet in ablution