فراسوي پزشكي: خدمات ادوارد پولاك نسبت به فرهنگ و هنر ايران در اتريش قرن نوزده

Beyond Medicine: Eduard Polak’s Services to Iran’s Culture and Art in Austria in the 19th Century

ياكوب پولاك با نام پزشك ناصرالدين شاه از 1851 تا 1860 ميلادي در ايران خدمت كرد. خدمات گسترده پولاك در حوزه پزشكي، او را به‌عنوان پيشگام پزشكي نوين ايران مطرح كرده و ديگر خدمات وي به ايران را به حاشيه برده است. مسئله اصلي پژوهش حاضر مهجور ماندن فعاليت­ها و اقدامات احتمالي پولاك درخصوص فرهنگ و هنر ايران پس از بازگشت وي به اتريش است. سوال اصلي پژوهش معطوف به شناسايي و معرفي خدمات پولاك به فرهنگ و هنر ايران در اتريش است. پس از اتمام دوران مأموريت و بازگشت پولاك به اتريش، رخداد­هاي فرهنگي و اقتصادي متعددي در اين كشور به وقوع پيوست. با توجه به شناخت گسترده پولاك از فرهنگ و جامعه ايران و جايگاه علمي و سياسي وي در دربار امپراطوري اتريش، فرض بر اين است كه وي صرفاً ناظر بيروني تحولات فرهنگي و اقتصادي اتريش نبوده، بلكه در جهت معرفي ظرفيت­هاي كشور ايران در اين رويدادها نقش داشته است. بدين منظور طيفي از اسناد تاريخي و منابع مكتوب به شيوه كيفي و با رويكرد تاريخي تحليلي مورد مطالعه قرار گرفت. يافته­ها نشان داد كه پولاك در سال­هاي وقوع تحولات روبه گسترش فرهنگي و اقتصادي در اروپا، در اختصاص دادن سهمي از اين تحولات به هنر و فرهنگ ايران نقش مهمي داشت. فراهم آوردن مقدمات حضور ايران در نمايشگاه بين­المللي در سال 1873ميلادي و دعوت از ناصرالدين شاه، پژوهش و نگارش كاتالوگ ايران در نمايشگاه جهاني وين، تسهيل مشاركت ايران در نمايشگاه جهاني قالي­هاي شرقي در سال 1891ميلادي و نگارش مقاله­اي تخصصي در كاتالوگ اين نمايشگاه، از محورهاي اصلي اقدامات پولاك به شمار مي­آيد.

Yakub Polak served in Iran from 1851 to 1860 as a private doctor of Naser al-Din Shah. Polak's extensive services in the field of medicine have made him a pioneer of modern Iranian medicine. But, in addition to medicine, he contributed a great deal to developing Iranian art and culture. The main topic of the current research is Polak's services in Iranian culture and art. After the end of his mission and return to Austria, an extensive cultural and economic development was made in this country. According to Polak's great knowledge of Iranian culture and society and his scientific and political position in the Austrian imperial court, he was not merely an external observer of the cultural and economic developments of Austria, but he had a great role in strengthening the capabilities of Iranian art and culture. In this study, a range of historical documents and analytical sources are reviewed. The findings show that Polak played an important role in sharing cultural and economic developments of Austria with the Iranian art and culture during the years of cultural and economic developments in Europe, including the preparations for Iran's participation in the international exhibition in 1873 AD, inviting Naser al-Din Shah to Europe, writing Iran's catalog in the Vienna World Exhibition, facilitating Iran's participation in the World Exhibition of Oriental Carpets in 1891 AD, and writing an article in the catalog. This exhibition is considered one of the main activities of Polak's work for Iran.