مواجهه با چالش‌هاي اخلاقي در علم شهروندان با رويكرد روش‌شناسي سيستم‌هاي نرم

علم شهروندان به مشاركت مردم با دانشمندان، پژوهشگران و سياستگذاران به‌منظور ارائه راه‌حل براي مشكلات موجود در جامعه اشاره دارد و اجراي موفّق آن مستلزم همكاري عامه مردم در پروژه است. مشاركت گروه بزرگي از افراد با پيشينه‌هاي مختلف و منافع گوناگون زمينه‌ساز بروز مشكلات اخلاقي خواهد شد. هدف اين مطالعه شناسايي چالش‌هاي اخلاقي در رويكرد مشاركتي علم شهروندان با توجه به مجريان، بازيگران و ذي‌نفعان مختلف و ارائه راهكار براي آن‌ها است. در اين راستا، ابتدا با مطالعه‌ ادبيات موجود در زمينه اخلاق در علم شهروندان و جمع‌سپاري، مباحث اخلاقي كه بايد به آن‌ها توجه شود، شناسايي شده است. سپس با استفاده از رويكرد روش‌شناسي سيستم‌هاي نرم ساختاردهي مسئله را بررسي كرده‌ و تحليل‌هايي مبتني بر شرايط و وضعيت مسئله ارائه شده است. جامعه آماري تحقيق يازده نفر، شامل چهار خبره دانشگاهي با پيشينه مطالعاتي در زمينه پروژه‌هاي مشاركتي و چهار خبره با تجربه‌ اجرايي و همچنين سه حقوقدان بوده است. يافته‌هاي اين پژوهش مبتني بر تفسير پژوهشگر از مصاحبه با خبرگان بوده است. طبق نتايج به‌دست‌آمده براي غلبه بر چالش‌ها نياز به تغييراتي در نظام اخلاقي پروژه‌هاي مشاركتي علم شهروندان وجود دارد. اين تغييرات عبارتند از: جزئي‌نگري در وضع و اجراي قوانين، تقويت زيرساخت‌ها، نظارت مستقيم و مداوم بر فرايند اجرا، فراهم‌سازي شرايط مشاركت براي همه داوطلبان، جبران خدمات متناسب با تلاش و مهارت مشاركت‌كنندگان، آموزش داوطلبان، شفاف‌سازي فرايند و تعامل با مشاركت‌كنندگان، تعيين استانداردها و اشتراك‌گذاري اطلاعات مجاز با جامعه در زمان مناسب.