پديد آورندگان :
روستايي، مظفر سازمان تحقيقات،آموزش وترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات كشاورزي ديم، مراغه، ايران , جعفرزاده، جعفر سازمان تحقيقات،آموزش وترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات كشاورزي ديم، مراغه، ايران , اسلامي، رسول سازمان تحقيقات،آموزش وترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات كشاورزي ديم، مراغه، ايران
كليدواژه :
گندم نان , عملكرد دانه , عملكرد بيولوژيك , وزن هزاردانه , شاخص تحمل به تنش خشكي
چكيده فارسي :
به منظور ارزيابي تحمل به تنش خشكي در ژنوتيپ‌هاي گندم نان زمستانه تعداد 48 ژنوتيپ (لاين و رقم) در دو محيط ديم و آبياري تكميلي در دو سال زراعي (99- 1397)درايستگاه تحقيقات كشاورزي ديم مراغه ارزيابي شدند. هرآزمايش در هر محيط در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با دو تكرار اجرا شد.تجزيه واريانس داده ها نشان داد كه اثر سال، ژنوتيپ و اثر متقابل سال × ژنوتيپ بر تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روزتا رسيدگي فيزيولوژيكي، دوره پرشدن دانه، ارتفاع گياه، وزن هزاردانه، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيكي و شاخص برداشت معني دار بود. ميانگين عملكرد دانه ژنوتيپ‌ها در شرايط ديم 1707 كيلوگرم در هكتار بود. بيشترين عملكرد دانه در شرايط ديم به ترتيب مربوط به ژنوتيپ‌هاي شماره 4، 23، 20 و 26 با 2080، 2066، 2035 و 1999 كيلوگرم در هكتار بود و در شرايط آبياري تكميلي به ترتيب به ژنوتيپ‌هاي شماره 13، 7، 11 و 25 با 3044، 3014، 2943 و 2914 كيلوگرم در هكتار تعلق داشت. آبياري تكميلي موجب افزايش 738 كيلوگرم عملكرد دانه در هكتار، هشت سانتيمتر ارتفاع گياه، سه گرم وزن هزار دانه و چهاردرصد شاخص برداشت شد. همبستگي معني‌داري بين عملكرد دانه ژنوتيپ‌ها در شرايط ديم و آبياري تكميلي مشاهده نشد. همبستگي مثبت و معني‌داري بين عملكرد دانه و شاخص‌هاي MP، GMP، HM، STIو YIدر شرايط ديم و آبياري تكميلي مشاهده شدكه بيانگر مناسب بودن اين شاخص‌ها براي انتخاب ژنوتيپ‌هايي با عملكرد دانه مطلوب در هر دو شرايط مي‌باشند. بر اساس نتايج تجزيه به مولفه‌هاي اصلي و نمودار سه بعدي، ژنوتيپ‌هاي20، 23 و 26 به عنوان ژنوتيپ‌هاي متحمل به خشكي با عملكرد بالادر هر دو شرايط ديم و آبياري تكميلي و ژنوتيپ‌هاي 13، 7، 11، 25 و 32 براي شرايط آبياري تكميلي شناسايي شدند.
چكيده لاتين :
To study drought tolerant in rainfed winter bread wheat genotypes, 48 genotypes (lines and cultivars) were evaluated under two rainfed and supplementary irrigation conditions at Maragheh research field station, Maragheh, Iran, in2018-19 and 2019-20 cropping cycles. The results of combined analysis of variance showed that effects of years, genotypes and year × genotype interaction on day to heading, day to physiological maturity, grain filling duration, plant height, 1000-grainweight, biological yield, grain yield and harvest index were significant. The average grain yield of genotypes under rainfed conditions was 1707 kg ha-1. The highest grain yield under rainfed conditions related to genotypes no. 4, 23, 20 and 26, respectively, with 2080, 2066, 2035 and 1999 kgha-1.under supplementary irrigation conditions genotypes No. 13, 7, 11 and 25 with 3044, 3014, respectively, with 2943 and 2914 kgha-1 had the highest grain yield. Supplementary irrigation increased mean grain yield by 738 kg ha-1, mean plant height by eightcm, mean 1000 grain weight by three grams and mean harvest index by four percent. Drought stress reduced grain yield of all genotypes. No significant correlation was observed between grain yield of genotypes under rainfed and supplementary irrigation conditions. Positive and significant correlations were observed between MP, GMP, HM, STI and YI with grain yield (Ys) under rainfed and supplementary irrigation (Yp) conditions which indicated the suitability of these indices for selection of genotypes with reasonable grain yield under either conditions. Based on the results of principal component analysis and three-dimensional diagram, genotypes 20, 23 and 26 were identified as drought tolerant genotypes with reasonable yield in both rainfed and supplementary irrigation conditions. Genotypes 13, 7, 11, 25 and 32 were also identified suitable for supplementary irrigation conditions.
