جذب عناصر غذايي پر مصرف و كارايي مصرف نيتروژن در پايه هاي بذري درگزي و رويشي پيرودوارف گلابي در شرايط تنش خشكي

Macronutrients Uptake and Nitrogen Utilization Efficiency in Dargazi Seedling and Pyrodwarf Clonal Pear Rootstocks Under Drought Stress Conditions

با توجه به گسترش استفاده از پايه‌هاي رويشي و نقش شبكه ريشه‌اي در جذب مواد غذايي بويژه در شرايط تنش خشكي، پژوهش حاضر با هدف بررسي جذب مصرف عناصر غذايي پر مصرف و كارايي مصرف نيتروژن در دو پايه تجاري گلابي بذري درگزي و رويشي پيرودوارف در شرايط تنش خشكي در سال‌هاي 1398 الي 1400 در شرايط گلخانه‌ي تحقيقاتي و آزمايشگاه-هاي گروه علوم باغباني دانشكده كشاورزي، دانشگاه تربيت مدرس تهران انجام شد. اين آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با دو پايه و سه سطح تنش خشكي، به عنوان دو عامل، و سه تكرار انجام شد. تيمارهاي آبياري شامل، آبياري بهينه بعنوان شاهد (100 درصد ظرفيت مزرعه)، تنش خشكي ملايم (60 درصد ظرفيت مزرعه) و تنش خشكي شديد (30 درصد ظرفيت مزرعه) بود. نتايج نشان داد كه تنش خشكي اثر متفاوتي بر خصوصيات رشدي، جذب عناصر پرمصرف در برگ و ريشه و همچنين صفات مربوط به كارايي مصرف نيتروژن هر دو پايه در شرايط تنش خشكي، داشت. كاهش ميزان فعاليت آنزيم نيترات‌ردوكتاز منجر به كاهش ميزان نيترات و آمونيوم برگ هر دو پايه در شرايط تنش خشكي شد. پايه رويشي پيرودوارف در شرايط تنش ملايم با دارا بودن ميزان كلسيم ريشه، نيتروژن كل تجمع يافته و كارايي استفاده از نيتروژن بالاتر، تحمل بيشتري در مقايسه با پايه بذري درگزي نشان داد. در مقابل پايه بذري درگزي با توجه به نسبت ريشه به شاخساره، حجم ريشه، ميزان آمونيوم ريشه، ميزان كلسيم برگ، ميزان نيتروژن برگ، نسبت كارايي نيتروژن و كارايي مصرف نيتروژن بالاتر، واكنش مناسب‌تري به شرايط تنش خشكي به ويژه تنش شديد داشت. اين واكنش هاي متفاوت ممكن است به دليل تفاوت در شبكه ريشه‌اي پايه‌ها باشد كه مي‌تواند به انتخاب پايه مناسب براي احداث و مديريت باغ هاي تجاري گلابي در شرايط تنش خشكي كمك كند.

Using clonal rootstocks in modern temperate fruit orchards has expanded in recent years. Root system plays an important role in uptake of nutrients particularly under drought-stress conditions. Therefore, the present research was conducted to investigate the uptake and utilization efficiency of macronutrients in two commercial pear rootstocks (Dargazi seedling and Pyrodwarf clonal rootstocks) under drought stress conditions during 2019-21 in greenhouse and laboratories of department of horticultural science, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. The irrigation treatments were: control (100% FC), mild drought stress (60% FC), and severe drought stress (30% FC). The results showed that drought stress had different effects on the growth characteristics, uptake of nutrients in leaves and roots as well as traits related to nitrogen utilization efficiency of both pear rootstocks. In addition, decrease in nitrate reductase activity led to reduction in nitrate and ammonium content in the leaves of both rootstocks. The Pyrodwarf clonal rootstock under mild stress conditions had the highest root calcium content, total nitrogen accumulation, and nitrogen utilization efficiency which reflected in its better performance as compared to the Dargazi seedling rootstock. In contrast, the higher root: shoot ratio, root volume, root ammonium content, leaf calcium content, leaf nitrogen content, nitrogen efficiency ratio and nitrogen utilization efficiency in Dargazi seedling rootstock contributed to its better response to drought stress, particularly in severe stress conditions. These better responses could be attributed to differences in root systems in the two pear rootstocks which should be considered for selecting suitable rootstocks for establishment and management of pear orchards under drought stress conditions.