تحليل جريان‌شناسانۀ مقاله‌هاي علمي مرتبط با نقد كهن‌الگويي در ژانر حماسه (از دهۀ بيست تا پايان دهۀ نود شمسي)

Analysis of Scientific Papers on Archetypic Criticism in Epic Genre During the 2010s

نقد كهن‌الگويي از رويكردهايي است كه در چند دهۀ اخير در نگارش مقالات علمي گسترش چشمگيري يافته است. اين نقد در مطالعات ادبي كاربرد بسيار دارد و به‌نوعي با ادبيات درهم‌تنيده است. در اين مقاله كه برگرفته از طرحي پژوهشي است، با نگاهي جريان‌شناسانه به ‌نقد كهن‌الگويي در ايران ــ به‌شكل جرياني مطرح در نقد ادبي ــ به بازشناسي و تحليل آن در مقالات دانشگاهي مرتبط با ژانر حماسي پرداخته و گفتمان حاكم بر اين نقد، مؤلفه‌هاي تكرارشونده و سير تطور اين مؤلفه‌ها در مقالات تحليل شده است. جامعه آماري شامل پيشينه‌اي از مقالات و كتاب‌هايي درحوزۀ شاهنامه‌پژوهي است كه از ابتداي قرن به‌تحرير درآمده و نيز مقالات علمي ـ ‌پژوهشي‌اي كه از دهه هفتاد به‌بعد، با رويكرد نقد كهن‌الگويي، متون مربوط به ژانر حماسه را واكاوي كرده‌اند. در اين پژوهش، افراد شاخص و اثرگذار در معرفي رويكرد نقد كهن‌الگويي، گفتمان‌هاي حاكم بر آن و سير تطور تاريخي و موضوعي رويكرد مذكور در ژانر حماسه با روش توصيفي ـ تحليلي بررسي شده است. از حدود دهۀ چهل شمسي، مطالعات ميان‌رشته‌اي با رويكرد نقد كهن‌الگويي مورد توجه قرار ‌گرفت. در دهۀ شصت و هفتاد، غالب نويسندگان، به‌ويژه نويسندگاني كه امروز در اين عرصه شناخته شده‌اند، راهي تازه در مطالعات نقد كهن‌الگويي ‌گشودند. از مشخصات بارز مقالات اين دوره، غلبۀ تحليل‌هاي محتوايي، خوانش‌هاي تطبيقي و كشف معناست. در دهۀ هشتاد و نود، حجم انبوهي از مقالات دانشگاهي توليد شد كه گرچه در ساختار نظام‌مندتر است، آسيب‌هاي فراواني نيز در نگارش و تحليل‌هاي آن‌ها وجود دارد كه به‌تفصيل در متن مقاله به آن پرداخته شده است.

Archetypic criticism is an approach which has had considerable development in writing the scientific papers in recent decades. It is mostly used in literary studies and is interconnected to the literature. Designed by a research plan, this paper studies the archetypic criticism in Iran discussed in literary criticism in the academic papers related to the epic genre, and analyzes the discourse of archetypic criticism, its repetitive elements and also the development of such elements in papers. It starts by reviewing the works of effective individuals on introducing archetypic criticism, its discourse, its historical and thematic developments in epic genre, employing a descriptive- analytical method. Interdisciplinary studies have focused on archetypic approach since the 1960s. In the 1980s and 1990s, many authors especially those who are now well-known in this field, opened a new way in studies of archetypic criticism. The dominance of content analyses, comparative reading and discovering the meaning, are some considerable specifications of papers of this period. During the 2010s many academic papers were published on this matter and the current paper has investigated their structure and method.