تحليل محتواي كتاب زيست‌شناسي پايۀ دهم بر اساس ساحت‌هاي شش‌گانۀ سند تحول بنيادين آموزش‌ و پرورش

Content analysis of the tenth-grade biology textbook based on the six areas of the fundamental transformation document of education

هدفِ اصلي از اين پژوهش تحليل محتواي كتاب زيست‌شناسي پايۀ دهم دورۀ متوسطه بر اساس ساحت‌هاي شش‌گانۀ سند تحول بنيادين آموزش‌وپرورش است. پژوهش حاضر ازجمله پژوهش‌هاي كاربردي است و ازنظرِ نحوۀ گردآوريِ داده‌ها پژوهش كيفي از نوع روش تحليل محتواي جهت‌دار است. جامعۀ موردمطالعۀ تحقيق متن و تصاوير كتابِ درسي زيست‌شناسي پايۀ دهم، چاپ نخست (1399) وزارت آموزش‌وپرورش، است. روش گردآوريِ داده‌ها كتابخانه‌اي و ابزار مورد استفاده فيش‌برداري و تهيۀ فهرست است. فيش‌هاي جمع‌آوري‌شدۀ مربوط به هريك از مقولات تلخيص و در قالب جداول ارائه شدند. سپس تعداد و فراواني صفحات مربوط به ساحت‌ها تعيين و تفسير شدند. مهم‌ترين يافته‌هاي تحقيق به شرح زيرند: ميزان 1/5 درصد از محتواي كتاب زيست‌شناسي پايۀ دهم درزمينۀ ساحت اعتقادي و اخلاقي، 4/5 درصد درزمينۀ ساحت تربيت اجتماعي و سياسي، 19/7 درصد درزمينۀ ساحت تربيت زيستي بدني؛ 6/8 درصد درزمينۀ ساحت زيباشناسي و هنري؛ 9/8 درصد درزمينۀ ساحت تربيت اقتصادي و حرفه‌اي و 25 درصد درزمينۀ ساحت تربيت علمي و فناوري است. بر اساس نتايج به‌دست‌آمده، در اين كتاب به هر شش ساحتِ تربيتي سند تحول بنيادين آموزش‌وپرورش توجه شده است. بيشترين ميزان توجه محتواي كتاب زيست‌شناسي پايۀ دهم دورۀ متوسطه به ساحت علمي و فناوري و كمترين توجه به ساحت اعتقادي، عبادي و اخلاقي است.

The main purpose of this study was the content analysis of the tenth-grade high school biology textbook based on the six areas of the document of fundamental transformation in education. It was applied research, and in terms of data collection, it was a qualitative directed content analysis method. The research population was the text and images of the tenth-grade biology textbook published in 1399 by the Ministry of Education. Data was collected through library study and the research tool included note taking and checklist. The collected notes related to each category were summarized and presented in the form of tables and the frequency and percentage of the number of pages related to the areas were determined and interpreted. The most important findings of the research were: 1.5% of the contents of the tenth-grade biology textbook was related to the area of belief and ethics; 4.5% related to the area of social and political education; 19.7%, related to the area of physical education; 6.8%, related to the area of aesthetic and artistic education; 9.8% related to the economic and vocational education and 25% was also related to the area of scientific and technological education. In the six educational areas of the document of fundamental transformation of education, the highest amount of attention was paid to the content of the tenth-grade biology textbook in the area of science and technology, and the least amount of attention was paid to the doctrinal, religious and moral areas.