دوگانگي شخصيت حقوقي شوراي شهر و شهرداري؛ آسيب‌شناسي ساختاري نهاد محلي در ايران

The Dichotomy between Municipality and City Council’s Legal Personality: The Structural Pathology of Local Government in Iran

طبق مادة 3 قانون شهرداري مصوب 1334، شهرداري داراي شخصيت حقوقي است. در تمامي قوانين مربوط به شهرداري از ابتداي قانونگذاري در ايران، ركن انتخابي شهرداري با عناوين مختلفي مانند انجمن بلديه يا انجمن شهر وجود داشته و به‌عنوان يكي از اركان داخلي شهرداري بدون شخصيت حقوقي مستقل عمل مي‌كرده است. اين مقاله با روشي تحليلي-تاريخي به اين پرسش مي‌پردازد كه منشأ اصلي تنش ساختاري بين شوراي اسلامي شهر و شهرداري در حال حاضر ناشي از چه عواملي است. در قوانين مربوط به شوراها پس از انقلاب، شوراها خود به‌طور مستقل واجد شخصيت حقوقي شدند و از نظر حقوقي، شكافي ساختاري ميان ركن اجرايي (شهرداري و دهياري) با ركن نظارتي (شوراي اسلامي شهر و روستا) ايجاد شده كه افزون‌بر ناهماهنگي و فقدان انسجام ساختاري، آثار و پيامدهاي تنش‌آفريني از جمله ايجاد سازمان اداري زائد، تنش‌هاي قضايي، اختلاف‌هاي مالي و بودجه‌اي و ايجاد مسئوليت قانوني مضاعف را نيز به‌وجود آورده است. به‌نظر مي‌رسد راهكار مناسب، بازگشت به الگوي تاريخي شهرداري و حذف شخصيت حقوقي شوراي اسلامي شهر و ادغام آن در شخصيت واحد شهرداري باشد.

Under article 3 of the [Iranian] Municipal Act of 1955, municipalities have independent legal personality. Meanwhile, the elective section of the municipality – then called “city association”- existed as an internal section of the municipality and not as a separate legal entity. After the Islamic Revolution, the new “city and rural Islamic councils” gained a separate legal personality. Thus, the structural gap between the executive section (municipality) and supervisory section (city and rural council) of local governments emerged. This led to structural incoherence and caused damaging consequences such as unnecessary administrative organs, judicial tensions, financial and budget disputes, and multiple legal responsibilities. Using a historical analysis method, this paper will answer the question: what is the origin of the structural tension between the municipalities and city councils in Iran? It seems the proper solution is returning to the original and historical model of the municipality in Iran and the elimination of the city council's legal entity and integrating it into the municipality.