تبيين استعاره‌هاي مفهومي جهت‌دار زمان‌در‌مكان كتاب فارسي پايۀ چهارم ابتدايي بر مبناي رويكرد ليكاف و جانسون

Explaining time-oriented conceptual metaphors in place in Persian fourth grade primary school text book based on Lakoff and Johnson’s approach

مفهوم سواد خواندن يكي از اهداف مهم پژوهش‌هاي تربيتي است كه به‌واسطۀ آن دانش‌آموزان، طي دوران آموزش، متون درسي را ياد مي‌گيرند. ليكاف و جانسون رويكردي زبان‌شناسانه در علوم شناختي معرفي كردند كه، برخلاف رويكرد چامسكي كه به شناخت زبان نحوي مي‌پردازد، در آن به عنصر معني در زبان از منظر استعارۀ مفهومي تأكيد ويژه داشتند. ليكاف و جانسون استعاره‌هاي مفهومي را مهم‌ترين عامل شناخت انسان از جهان برمي‌شمارند. استعارۀ مفهومي به معناي فهم فكر يا مفهومي انتزاعي بر اساس فكر يا موضوع ديگري است كه مفهومي عيني دارد. با توجه به اهميت استعاره‌هاي مفهومي در شناخت و درك مفهوم دانش‌آموزان، اين مقاله به بررسي استعاره‌هاي مفهومي جهت‌دار زمان‌در‌مكان درس فارسي پايۀ چهارم ابتدايي پرداخته است. روشِ اين پژوهش تحليل مفهومي با رويكرد زبان‌شناسي ليكاف است كه با تحليلي زبان‌شناسانه و فلسفي به مفهوم استعاره در درس فارسي مي‌پردازد. بر اساس نتيجۀ بررسي و پژوهش‌ها، متون كتاب فارسي استعارات متعدد مفهومي براي آموزش دارد؛ اما در بخش فعاليت‌ها و پرسش‌هاي اين كتاب آموزش ويژه‌اي دراين‌باره صورت نگرفته است. بنابراين لازم است براي درك بهتر مفاهيم و شناخت جهان اطرافِ دانش‌آموز برنامه و رويكرد متناسبي از آموزش معني در بستر استعاره‌هاي مفهومي در نظر گرفته شود.

The concept of reading literacy is one of the important goals of educational research through which students perceive and understand textbooks during the educational period. Famous linguists and philosophers, Lakoff and Johnson, introduced a linguistic approach to the cognitive sciences with a special emphasis on "meaning" in language from the perspective of conceptual metaphor which is distinct from Chomsky's approach to syntactic study of language. Lakoff and Johnson consider the conceptual metaphors as the most important things to know about the world. Conceptual metaphors mean understanding of an idea or field of abstract concept based on another idea or topic with concrete meaning. Based on the importance of conceptual metaphors in recognizing and understanding the concept of students, this paper has considered the time-oriented conceptual metaphors in the place of fourth grade primary school Persian textbook. Here, the linguistic and philosophical analysis of the concept of metaphor in Persian textbook would be dealt be with the method of concept analysis with Lakoff’s linguistic approach. The results showed that the texts of Persian textbook have a number of conceptual metaphors for education, however, at the activity sections and questions of this textbook, no special instruction has been done in this regard. Therefore, in order to better understand the concepts and recognize the world around the student, it is necessary to consider an appropriate program and approach to "teaching meaning" in the context of conceptual metaphors.