پديدارشناسي باغ ايراني براساس نظريۀ روانشناختي ادراك گشتالت (نمونۀ موردي: باغ شازده ماهان)

Phenomenology of Persian Garden Using Gestalt Psychological Theory of Perception (Case Study: Shahzadeh Mahan Garden)

باغ ايراني با سابقة درخشان خود، به‌عنوان بهترين الگوي منظرسازي در ايران، محصول تعامل انسان ايراني در مواجهه با طبيعت است. اين تعامل به‌صورت يك رابطة دوطرفه مابين انسان و طبيعت برقرار است و باعث تأثير متقابل انسان و طبيعت بر يكديگر مي‌شود. هدف اصلي اين پژوهش بازشناسي و تحليل باغ ايراني با تكيه‌بر ديدگاه روان‌شناختي گشتالت و تأثير آن بر ادراك انسان از محيط پيرامون است. اين تحقيق به چگونگي تأثيرگذاري اصول ادراك ديداري گشتالت بر انسان در درك نظام‌هاي كالبدي موجود در باغ ايراني مي‌پردازد. پژوهش حاضر با استفاده از روش پديدارشناسي و پژوهش موردي در رويكردي قياسي با ارائة ويژگي‌هاي روان‌شناختي و كاركردي موجود در باغ ايراني به تطبيق قوانين گشتالت و نظام‌هاي كالبدي موجود در باغ شاهزادة ماهان كرمان مي‌پردازد تا با بررسي آن‌ها سهم هركدام را در استفاده از قوانين گشتالت بازيابد. در اين روند با بهره‌گيري از قوانين ادراك گشتالت به ساده‌سازي هندسة موجود در باغ‌هاي ايراني پرداخته و علاوه بر آن به تأثير اين قوانين در ادراك محيط پيرامون در نمونة موردي پرداخته شده است. باغ ايراني به‌عنوان يك كل، حاصل پيوستگي عناصري است كه به‌تنهايي ازلحاظ كالبدي داراي معني و مفهوم خاصي نيستند. درصورتي‌كه با قرارگيري اين عناصر در كنار يكديگر (با تفكر، هندسه و جهان‌بيني خاص) مفهوم والايي به نام باغ ايراني شكل مي‌گيرد. باغ ايراني بر نگرش و باورهاي شخصي انسان ايراني در مواجهه با محيط پيرامون متكي است و از همين رو تنها يك اثر هنري نيست بلكه يك پديدة فرهنگي و چندبعدي است.

The Persian garden, with its rich history, is the best landscaping pattern in Iran. It is the result of an interaction between an Iranian man and nature. The interaction between man and nature is reciprocal, meaning that one affects the other. This study aims to analyze the Persian garden using the Gestalt psychology perspective to investigate its effects on human perceptions of the surrounding environment. This study also investigates how Gestalt visual principles affect human perception of the existing structural systems of Persian gardens. To examine the extent to which Gestalt laws and structural systems match with the case study of Shahzadeh Mahan Garden, this study uses a phenomenological method and an analogical approach. For this purpose, this study scrutinizes the psychological and functional characteristics of the Persian garden, which can reveal the extent to which each of its features reflects the use of Gestalt laws. In this process, Gestalt perception laws were used to simplify the existing geometry of Iranian gardens and to investigate the effects of these laws on the perception of the surrounding environment in the case study. The findings suggest that the Persian garden, as a whole, results from the consistency of some elements whose structures by themselves do not convey a specific meaning. The great concept of the Persian Garden takes form as its elements (e.g., thinking, geometry, and a specific worldview) are arranged along with each other. The Persian garden is based on the Iranian person’s attitudes and beliefs in the face of his surroundings; thus, it is a cultural and multi-dimensional phenomenon rather than an artwork.