واكاوي احكام عقد حواله با رويكردي نقّادانه به موضع قانون مدني

Analysis of drawing contract's decrees with a critical view to the civil law

از جمله اعمال حقوقي كه به عنوان ابزاري جهت ايجاد تحوّل در تعهّد مي‌‌تواند مورد استفاده قرار گيرد «عقد حواله» است. مشهورِ فقيهان اماميه اثرِ عقد حواله را مانند عقد ضمان، «انتقال دين» دانسته و بر همين مبنا ساختمان و احكام آن را سامان داده اند. اين وضعيت سبب شده تا اين احكام از جهات متعدّدي مبتلا به اشكال باشند. همين وضع مورد پيروي قانونگذار در قانون مدني نيز واقع شده و در نتيجه، به احكامِ مربوط به عقد حواله در قانون مدني نيز همان اشكالات وارد است. اين پژوهش با روشي معرفت شناسانه در پيِ يافتنِ تبييني قابل دفاع دربارة اثر و احكامِ عقد حواله است. به نظر مي رسد با پذيرش انتقال «دين» به عنوان اثر عقد ضمان، شايسته است كه عقد حواله به عنوان مكانيزمي براي انتقال «طلب» باشد تا بدين ترتيب، عمدة اشكالات وارد بر احكام باب حواله در قانون مدني مرتفع گردد. لكن، حقّ مطلب آن است كه بر خلاف باور فقيهان اماميه و موضعِ قانون مدني، عقد ضمان صرفاً نهادي «توثيقي» و عقد حواله نهادي جهت «انتقال» تعهّد – به هر يك از چهره هاي مثبت يا منفيِ آن _ باشد. افزون بر آن كه «وثايق» تعهّد نيز با انتقال آن منتقل مي شود.

One of the legal actions can be used for transition in obligation is the drawing contract. The famous jurisprudents of Emamieh believe that the effect of the drawing contract, as the guarantee, is to transfer the debt and hereon reform it’s structure and decrees. This status incurs several objections. This very status is followed by the civil law and therefor incurs the very objections to the drawing contract in the civil law. This research is planning a defensible elucidation about the drawing contract’s effect and decrees. It sounds that after accepting the debt conveyance as the guarantee contract, it is adequate that the drawing contract shall be a mechanism to transfer the credit, thereby the main objections about the drawing contract will obviate. Although, unlike the jurisprudent’s believe and the status of the civil law, the reality is that the guarantee contract shall be an insuring mechanism only, and the drawing contract shall be a mechanism to transfer the obligation, in every it’s positive and negative features.