كليدواژه :
سنت و مدرنيسم , مساجد سنتي , مساجد معاصر , پاكستان
چكيده فارسي :
بدون شك مساجد مهمترين جلوة معماري مذهبي جهان اسلام بوده است. اسلام اندكي پس از ظهور، در بسياري كشورها پذيرفته شد و همة عرصه‌هاي زندگي خصوصي و اجتماعي مردم را تحت تأثير قرار داد. شبه‌قارة هند از جمله جوامعي بود كه با حضور مسلمانان به‌شدت تحت تأثير اسلام قرار گرفته و معماري آن دچار تغييراتي شد. هدف از اين پژوهش بررسي ساختار مساجد سنتي و معاصر پاكستان از نقطه‌نظر گونه‌شناسي و در راستاي پاسخگويي به اين سؤال است كه مساجد سنتي و معاصر پاكستان چه نوع گونه‌شناسي داشته و برخورد سنت و مدرنيست در آن‌ها به چه صورت نمود يافته است؟ در اين راستا، اين پژوهش در ابتدا با استناد به اسناد كتابخانه‌اي در بخش مساجد سنتي، به بررسي پنج نمونه شامل پنج مسجد مهم پاكستان كه نماينده‌اي از هر يك سبك‌ها هستند پرداخته و در بخش معاصر نيز تعداد پنج نمونه از مساجد معاصر انتخاب و ويژگي‌هاي آن‌ها استخراج شده است. سپس با بررسي تحليلي-توصيفي هر يك از نمونه‌هاي موردي، ويژگي‌هاي هر سبك ارائه شده است و در نهايت از طريق مقايسة تطبيقي به بررسي سنت و مدرنيسم در مساجد اين كشور پرداخته شده است. در نهايت نتايج نشان داد معماري مساجد پاكستان در گذر از سنت به مدرنيسم دستخوش تغييرات بسياري شده و سبك معماري مساجد آن به دليل تغييراتي كه در نگرش و نحوة تأثيرپذيري معماران آن‌ها از معماري غرب اتفاق افتاد، دگرگون شده است. مساجد سنتي اين كشور را مي‌توان در دو گونة شبستاني حياط‌دار و چهارايواني و مساجد معاصر آن را در چهار نوع فرم‌گرا، ناب‌گرا، التقاطي و محلي تقسيم‌بندي كرد. در نهايت به‌نظر مي‌رسد معماران معاصر پاكستان، در اكثر موارد به دنبال خوانش جديدي از عناصر معماري مساجد سنتي در دنياي مدرن هستند اما در اغلب اين موارد، به توفيقي در اين زمينه دست نيافته‌اند و در بيشتر موارد، معماري آن‌ها منجر به جدايي كامل سنت از مدرنيسم شده است.
چكيده لاتين :
Mosques unquestionably reflect the most significant aspect of religious architecture in the Islamic world. Shortly after the emergence of Islam, it was quickly embraced by numerous nations and had a profound impact on every aspect of people’s social and private lives. After the presence of Muslims, the Indian subcontinent was among the communities that were strongly influenced by Islam and its architecture changed. The purpose of this study is to examine the structure of traditional and contemporary mosques in Pakistan from a typological perspective to answer the following questions: a) what is the typology of traditional and contemporary mosques in Pakistan? b) How do traditional and modern architectural styles manifest themselves in the mosques? For this purpose, based on bibliographic resources, traditional mosques were identified and then five important mosques in Pakistan reflecting different traditional styles were selected. Similarly, five contemporary mosques and their characteristics were studied. Then, using an analytical-descriptive method, each case study was scrutinized, and the characteristics of each style were presented. Finally, through a comparative study, the features of traditionalism and modernism in the mosques of this country were investigated. The results showed that the architecture of Pakistani mosques underwent many changes in the transition from traditionalism to modernism, and the architectural styles of their mosques were subject to changes since the attitude and way of thinking of their architects were influenced by Western architecture. The traditional mosques of this country have two types of courtyards: a Shabestan with a courtyard and a four-iwan courtyard. Its modern mosques are of four types: formalist, purist, eclectic, and local. Moreover, it seems that contemporary Pakistani architects seek a new interpretation of the architectural elements of traditional mosques in the modern world. However, in most cases, they have not succeeded in this area and their architecture has completely separated tradition from modernity.
