كليدواژه :
زيبايي‌شناسي , تجربۀ زيبايي‌شناسي , تجربۀ مخاطب , پديدارنگاري
چكيده فارسي :
زيبايي امري است در وهله اول تجربي، تجربه‌اي كه در شرايط مختلف، صورت‌هاي متنوعي به خود مي‌گيرد. اينكه چه چيزي در محيط‌هاي ساخته‌شده، خوشايند به‌نظر مي‌رسد، هميشه بحث‌برانگيز بوده و چندان روشن نيست و به نوع رابطه‌ايي كه با ادراكات انسان برقرار كرده، بستگي دارد و مي‌تواند در بسترهاي جغرافيايي، اجتماعي و فرهنگي متفاوت باشد. ليكن تأكيد افراطي بر سليقه‌اي‌بودن آن و عدم توجه به اشتراكات فرهنگي/اجتماعي كه زمينه‌ساز ادراكات ذهني مشترك است، سبب شده موضوع زيبايي‌شناسي از منظر تجربه كاربران فضا مغفول بماند و زمينه‌ساز ناهنجاري‌هايي در طراحي معماري شود. لذا در اين راستا چنين پرسش‌هايي مطرح مي‌شوند: مؤلفه‌هاي مؤثر در شكل‌گيري تجربه زيبايي‌شناسي معماري از منظر مخاطب عام چيست؟ و چه مؤلفه‌هايي عمده‌ترين تأثير را در شدت ايجاد اين تجربه ايفا مي‌كنند؟
هدف پژوهش: مقاله حاضر درصدد است تا به تبيين مقوله زيبايي و معيارهاي آن از وراي ادراك و تجربه زيستة مخاطب در جهت فراهم‌سازي احياء مجدد اين حس در كاربران از طريق ترجمان آن به مؤلفه‌هاي اثرگذار پردازد.
روش پژوهش: اين تحقيق با موضوع تجربةزيستة افراد در بناها، به لحاظ ماهيتْ از گونه كيفي با رويكرد فلسفيِ پديدارنگاري است و به لحاظ قصد پژوهش، تفسيري و از نظر منطق پژوهش، استقرايي است.
نتيجه‌گيري: در شكل‌گيري تجربة زيبايي‌شناسي معماري مجموعه مؤلفه‌هاي ادراكي، انگيزشي، حسي-حركتي، شناختي، رفتاري و هيجاني؛ هركدام نقش اثرگذاري در فرايند ادراك زيبايي از منظر مخاطب ايفا مي‌كنند. در واقع نقش هريك از اين مؤلفه‌ها بر اين تجربه مطابق با ويژگي‌هاي هر ساختمان به‌صورت متفاوتي برجسته مي‌شوند و در هر ساختمان اولويت هركدام از مؤلفه‌ها و بازخوردهاي آن‌ها متغير است. منتها زماني‌كه همة مؤلفه‌ها در تكامل يكديگر در يك فرايند تجربي قرار مي‌گيرند؛ مي‌توانند اين تجربه را به حداكثر ميزان خود برسانند و مؤلفه هيجاني عمده‌ترين نقش را در شدت اثر اين تجربه ايفا مي‌كند.
چكيده لاتين :
Problem statement: Aesthetics, an experience that manifests itself in various forms under different conditions, is primarily experimental. What appears pleasant in the built environment has always been contentious and ambiguous. It can vary in geographical, social, and cultural contexts depending on the type of relationship it has with human perceptions. However, aesthetics has been overlooked in terms of users’ experience with an environment due to an overemphasis on its preferential nature, as well as obliviousness to sociocultural commonalities that lay the groundwork for subjective perceptions. As a result, some anomalies in architectural design have come to light. The following questions arise in this regard: What factors influence the development of architectural aesthetic experience from the standpoint of an ordinary user? What factors contribute significantly to the intensity of this experience?
Research objective: The purpose of this paper is to explain aesthetics and its criteria through users’ perceptions and lived experiences to revive their aesthetic feelings by translating them into effective components.
Research method: This descriptive study employed the philosophical phenomenography of people’s lived experiences in buildings. It is also classified as interpretative-inductive research.
Conclusion: Perceptual, motivational, sensorimotor, cognitive, behavioral, and emotional components all play important roles in the process of aesthetic perception from the user’s standpoint, resulting in the architectural aesthetic experience. In fact, the role of each component in this experience is highlighted differently depending on the features of different buildings, which are distinguished by variable component priority and feedback. However, when all components in an experimental process play complementary roles, the experience can be maximized. Moreover, for this experience to be effective, the emotional component must be strong.
