كليدواژه :
معماري , تجربۀ زيباييشناسي , علوم شناختي , ادراك تجسم‌يافته , تجربۀ تجسم‌يافته
چكيده فارسي :
پذيرش زيبايي شناسي معماري، به خصوص به‌صورت تجرييات عميق افراد از بناها، زمينه‌اي است كه اهميت بسزايي دارد و معمولاً توجه چنداني براي شناخت آن به لحاظ محتواي علمي نمي‌شود و همواره اين سردرگمي وجود دارد كه كدام الگوي نظري زيبايي شناسي براي معماري از اين منظر همه‌جانبه و كامل‌تر است، زيرا اين مفهوم كيفيتي مبهم به نظر مي‌رسد و نيازمند داده‌هاي منسجمي براي انجام پژوهش‌هايي دقيق‌تر است. تجربۀ زيباييشناسي معماري، همواره مقوله‌اي پيچيده و تحت تأثير عوامل متفاوت است، لذا شناخت چيستي و چگونگي اين تجربه به‌عنوان يك ضرورت كيفي مي‌تواند بر فرايند طراحي و اصول معماري تأثيرگذار باشد. لذا اين پرسش مطرح مي‌شود كه تجربۀ زيباييشناسي معماري چگونه كيفيتي است و به چه مؤلفه هايي وابسته است؟
هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر خلق يك توصيف جامع و چارچوب منسجم ا پديدۀ تجربۀ زيبايي شناسي معماري براي دستيابي به درك ساختار ذاتي آن تجربه از طريق ارائۀ يك مدل مفهومي است.
روش پژوهش: اين پژوهش با رويكردي كيفي و روشي توصيفي-تحليلي انجام گرفته است و با ديدگاهي تفسيري از طريق تشريح ادبيات نظري از منظر يافته‌هاي علوم شناختي، يافته‌هاي بحث را در چارچوب مدلي مفهومي معرفي كرده است.
نتيجه‌گيري: تجربۀ زيباييشناسي معماري عبارت است از ارزيابي عاطفي تجربۀ ادراك فضا براساس رهيافتي مستقيم از طريق مؤلفههاي ادراكي، انگيزشي، حسي-حركتي، شناختي و رفتاري كه به‌صورت تركيبي از تصورات احساسي مختلف (نظير لذت، خوشايندي و غيره) بروز مي‌يابد. لذا با استناد بر نظريه‌هاي علوم شناختي مي‌توان گفت دخالت واكنش‌هاي بدني غير آشكار در تجربۀ معماري عنوان مي‌كند مؤلفههاي ادراكي و انگيزشي منجر به واكنش‌هاي رفتاري مي‌شوند كه اين خود بيانگر رابطه بين ابعاد هيجاني و همچنين درگيري مؤلفههاي حسي-حركتي از طريق بدن با فضاست. در حقيقت تعامل با فضاي معماري از طريق قابليت‌هاي ايجادشدۀ آن مي‌تواند مؤلفه هاي انگيزشي را درگير كند. بنابراين مبني بر آنكه ادراك زيبايي معماري بستگي به فعاليت‌هاي دروني تحريك‌شده دارد كه شامل پردازش عاطفي و نيز عوامل شناختي مرتبط با زمينه‌هاي فردي مي‌شود، در نتيجه مؤلفه هاي رفتاري هم مي‌توانند مسبب فعال‌سازي توجه و انگيزش جهت امكان‌دادن به فرد براي تجربۀ آگاهانه خود به‌عنوان نهاد تجربه‌كننده و همچنين تجربۀ زيبايي به‌واسطۀ پديدۀ اثر معماري باشد.
چكيده لاتين :
Accepting architectural aesthetics, especially people’s in-depth experiences of buildings, is of considerable importance. Few attempts have been made to recognise it as scientific content. There is still some confusion about which architectural theoretical model of aesthetics is more comprehensive and complete. In fact, this concept appears to be an ambiguous quality that requires cohesive data for more accurate research. The aesthetic experience of architecture has always been a complicated topic affected by different factors; therefore, knowing the raison d'être and quality of this experience as a qualitative necessity can affect the design process and principle of architecture. Hence, what kind of quality is the aesthetic experience of architecture? What components does it depend on?
Research objective: This study aims to provide a full description and develop a cohesive framework of the aesthetic experience of architecture in a bid to perceive its innate structure by proposing a conceptual model.
Research method: This descriptive-analytical qualitative study reviewed the theoretical literature on the findings of cognitive sciences from an interpretative perspective to present the research results as a conceptual model.
Conclusion: The aesthetic experience of architecture refers to the emotional evaluation of spatial perception experience based on a direct approach through perceptive, motivational, sensorimotor, cognitive, and behavioural components emerging as a combination of different emotional imaginations (e.g., joy and pleasure). Hence, according to the theories of cognitive sciences, it can be stated that the intrusion of unclear body reactions in the architectural experience indicates that perceptive and motivational components lead to behavioural reactions. This shows the relationships between emotional dimensions and the involvement of sensorimotor components through the body with the space. In fact, interaction with an architectural space through its resultant capabilities can involve motivational components. Therefore, the perception of architectural aesthetics depends on the intrinsically stimulated activities including emotional processing and cognitive factors of an individual’s background. In this regard, behavioral components can draw the individual's attention and trigger his motivation and enable him, the experiencing subject, to gain a conscious experience and also enjoy the aesthetic experience through the phenomenon of architectural work.
