تحليل موضوع و كاركرد اشعار ميان متني در متون ادبيات عامه با تكيه بر داستان هاي محبوب القلوب ميرزا برخوردار فراهي (مقالة پژوهشي)

Analysis of the subject and function of intertextual poems in folk literature based on the Mahboubeh al-Qulub story collection by Mirza Barkhordar Farahi

محبوب القلوب تاليف ميرزا برخوردار بن محمود تركمان فراهي از آثار داستاني عاميانه عصر صفويست. شامل داستان هاي اخلاقي، اجتماعي، اندرزي، آموزنده، عاشقانه و از نظر ساختار روايي مانند كليله و دمنه حكايت در حكايت است. در اين مقاله اين اثر با توجه به اشعاري كه در خلال متن درج و تضمين شده اند از لحاظ موضوع و كاركرد آن در نثر داستان بررسي و تحليل گرديده است. روش پژوهش توصيفي-تحليلي و بر پايه منابع كتابخانه اي است. مجموع اشعار به كاررفته در متن داستان استخراج گرديده و با توجه به محتواي اشعار و كيفيت ارتباط و پيوستگي آنها با متن داستان بررسي و تحليل شده اند. دستاورد پژوهش اينست كه موضوعات اين اشعار با توجه به محتواي داستان به شش دسته طبقه بندي مي شود كه بر اساس ميزان كاربرد به ترتيب موضوع اخلاق، توصيف، اندرز و حكمت، عشق، دعا، مدح بيشترين بسامد را دارند. اين آمار بيانگر اين است كه داستانهاي عاميانه اهداف تعليمي و پرورشي دارند و صرفا جنبه سرگرم كنندگي ندارند. به لحاظ كيفيت ارتباط اشعار با متن داستان چهار نقش يا كاركرد استنباط شده است: تاييد، تاكيد، تكميل، توصيف. ابياتي كه نقش تكميل داستان را دارند با 52/23 درصد بالاترين ميزان را به خود اختصاص داده اند و در رتبه دوم ابيات با كاركرد توصيف 20/16 درصد و ابيات با كاركرد تاكيد 17/16درصد در رتبه سوم و ابيات با كاركرد تاييد با 10/46 درصد در مرتبه چهارم قرار مي گيرند. ابياتي نيزكه ضرب المثل شده اند 24/63درصد از كل ابيات را تشكيل مي دهند.

Folk stories have a long history dating back to pre-Islamic times. These stories contain many valuable sources and topics of moral, social, educational, counseling, etc., so research in them is necessary. The art of storytelling reached its peak in the Safavid era. One of the popular stories of this period is Mahboob al-Gholoob, which was written by Mirza Barkhordar bin Turkman Farahi. This article has been done by descriptive – analytical methods. The verses that come through this story are examined in terms of subject matter and function. In terms of subject, moral, social and educational verses with 41.80% in the first rank, descriptive verses and currently with 20.16% in the second rank, rulings and advice verses with 16.41% in the third rank and romantic verses that have a great connection with descriptive verses They are in the fourth place with 14.17%. In terms of function, supplementary verses are in the first place with 52.23%, descriptive verses are in the second place with 20.16%, emphatic verses are in the third place with 17.16% and confirmation verses are in the fourth place with 10.46%. In this book, in addition to Mirza's poems, the verses of other poets have also been used. According to statistics, 24.63% of the verses in this book are proverbs. Due to his secretarial profession, Mirza Barkhordar Farahi has used Arabic words, long words, long phrases and nested anecdotes in the form of Kelileh va Demneh.