كليدواژه :
فضاهاي شهري , فضاي عمومي , جريان شناسي , گونه شناسي , نظريه فضاهاي شهري
چكيده فارسي :
فراواني و تعدد نظريه ها و رويكردها در خصوص موضوع «فضاهاي شهري» و نيز تنوع و تكثر در تعاريف، ويژگي ها، ديدگاه ها و روش هاي برخورد با اين موضوع، باعث شده درك هاي متفاوت و گاها متناقضي براي پژوهشگران اين حوزه به وجود آيد؛ همچنين از آنجا كه حيطه فكري نظريه هاي مرتبط با فضاهاي شهري صرفا محدود به يك قلمرو تخصصي خاص نمي شود و در چارچوب هاي فلسفي، جامعه شناسي، روانشناسي، سياسي و اقتصادي به آن پرداخته شده، مطالعه و پژوهش در اين حوزه را دچار پيچيدگي هاي آشكار و پنهاني كرده است. يكي از متداول ترين راه هاي ساده سازي و برطرف نمودن اين گونه مسايل، گونه بندي رويكردهاي نظري است. اين مقاله، به دنبال گونه شناسي و به عبارت روشن تر، ارايه نوعي از جريان شناسي نظريه ها و ديدگاه هاي مرتبط با موضوع فضاهاي شهري خواهد بود.
هدف پژوهش
جريان شناسي پيش رو، فراواني رويكردهاي موجود در حوزه «فضاهاي شهري» را طبقه بندي و به فهم و تحليل آنچه نظريه پردازان مختلف از فضاهاي شهري مطرح كرده اند، كمك مي كند؛ توسط اين جريان شناسي، مي توان مشخص كرد هر نظريه و نظريه پرداز در هر جريان فكري، چه نوع رويكردي، چه نوع شيوه اي و چه تعريفي را در خصوص «فضا و فضاي شهري» اظهار كرده است. علاوه بر آن با تعريف و چارچوب بندي جريان هاي فكري، مي توان تعلق هر نظريه پرداز «فضاهاي شهري» را به جريان هاي فكري ارايه شده، پيدا و در اين بين، ديدگاه هاي او را بهتر درك كرد. همچنين هر محققي مي تواند در خصوص پژوهش هاي آتي با موضوع فضاهاي شهري، از يك يا چند جريان براي تحقيق و مطالعه خود بهره گيرد و در چارچوب آن جريان فكري، فضاي شهري موردنظر خود را بهتر تبيين و مطالعه كند.
روش پژوهش
به منظور دستيابي به جريان شناسي مذكور، از روش «گونه شناسي دو بعدي» استفاده شده است. اين روش شامل دو مرحله است. مرحله اول مربوط به «انتخاب راهبرد گونه شناسي» است؛ «راهبرد تجربي» به عنوان يكي از راهبردهاي مرسوم در اين مرحله با توجه به هدف مقاله، انتخاب مي شود. مرحله دوم «ساخت گونه شناسي» است كه با تشريح «مفاهيم كران ساز»، «كران ها» و «گونه هاي نماينده» و بهره گيري از آن ها، گونه شناسي مورد نظر تكميل مي شود. در قسمت تحليل مقاله چگونگي استفاده از اين روش و نحوه ايجاد گونه ها بيان مي شود.
نتيجه گيري
جريان شناسي رويكردهاي نظري مرتبط با فضاهاي شهري، به سه كلان جريان و هشت جريان فكري تقسيم مي شود: 1) كلان جريان تجربي شامل: الف) جريان تجربي - فرهنگي، ب) جريان تجربي - رفتاري، ج) جريان تجربي- انتقادي و د) جريان تجربي - ادراكي؛ 2) كلان جريان نظري شامل: الف) جريان نظري - روان شناختي، ب) جريان نظري- انتقادي، ج) جريان نظري - اقتصاد سياسي و د) جريان نظري - جامعه شناختي؛ و 3) كلان جريان تجربي- نظري.
چكيده لاتين :
Problem statement
The frequency and plurality of ideas and approaches on the subject of “urban spaces,” as well as the variety of definitions, characteristics, opinions, and methods of dealing with this topic, has led to various and sometimes contradicting perceptions among academics in this field. Furthermore, because urban spaces theories are not limited to a single field of study and have been explored in philosophical, sociological, psychological, political, and economic contexts, research in this topic has clear complexities and requires more investigation. Typifying theoretical ideas is one of the most common techniques to simplify and handle such challenges. This article seeks to provide a typology and, more clearly, a kind of stream of theories and perspectives related to the subject of urban spaces.
Research objective
This stream study organizes and categorizes the frequency of approaches in the field of “urban spaces”, making it easier to comprehend and analyze what different urban spaces theorists have proposed. Using this stream study, it is possible to discern what type of approach has been adopted, and what definition of “space and urban space” each theorist and theorist in each stream of thought has articulated. Furthermore, by identifying and framing streams of thought, it is possible to understand which stream of thought(s) each theorist belongs to, and then his/her views can be better understood. In addition, any researcher can use one or more streams in the future to conduct research. Additionally, each researcher can employ one or more streams for future study on the subject of urban spaces and better explain and explore his preferred urban space within the framework of that stream of thought.
Research method
To achieve the goal of this study, the “two-dimensional typology” method was used. This method consists of two steps. According to the purpose of the article, the first step was to “choose a typology strategy.” “Empirical strategy” was selected as one of the common strategies at this stage. The second step was to “build a typology”, which was completed by describing the “ Constructs “, “Bounds”, and “Representative types” and using them to fulfill the typology. The analysis section of the article explains how to use this method and how to create types.
Conclusion
The stream study of theoretical approaches to urban spaces is divided into three main streams and eight streams of thought: 1) empirical macro-stream including a) empirical-cultural stream, b) empirical-behavioral stream, c) empirical-critical stream, and d) empirical-perceptual stream; 2) Theoretical macro-stream includes: a) theoretical-psychological stream, b) theoretical-critical stream, c) theoretical-political economy stream, and d) theoretical-sociological stream; and 3) empirical-theoretical stream
