كليدواژه :
پته , زرتشتي , نقوش گياهي , نقوش هندسي , نقوش پرندگان
چكيده فارسي :
پته‌دوزي از هنرهاي تزييني-كاربردي است كه از گذشته‌هاي دور، نزد زنان زرتشتي كرمان رايج بوده و هنري خاص و پرطرفدار محسوب مي‌شده است. امروزه نيز پته را در تزيين انواع وسايل دكوراتيو و كاربردي مي‌توان مشاهده كرد و دليلي بر همه‌گيري اين هنر نزد مردم شده است. در پژوهش پيش رو تلاش شد با شناسايي نقوش و نمادشناسي آن‌ها به معرفي، رمزگشايي و رفع ابهامات موجود در زمينة نقش‌هاي اصيل و جديد پتة كرمان پرداخته شود. تحقيق از لحاظ هدف كاربردي و به جهت كيفيت توصيفي-تحليلي است. جمع‌آوري اطلاعات به صورت مطالعات كتابخانه‌اي (اسنادي) و ميداني (گفت‌وگوي حضوري با كارشناسان، شامل افراد: دوزنده، رفوگر و فروشندة پته) انجام پذيرفت كه از نظر جامعة آماري 21 نقش از نقوش پته در قالب جدول مورد تحليل قرارگرفتند. در تقسيم‌بندي نقوش پته، سه دستة اصلي و هركدام شامل تقسيم‌بندي‌هاي كوچك‌تر را مي‌توان نام برد:1. گياهي 2. هندسي و انتزاعي 3. پرندگان. برخي از نقش‌ها مانند سرو درگذشته متداول بوده‌اند، اما برخي نيز مانند خفاشي در دوران معاصر مورد استفاده قرارگرفته‌اند. نقوش نام‌برده غالباً نمادين هستند (درخت سرو نماد جاودانگي، ترنج نماد حركت به سمت كمال آغازين) اما برخي از نقش‌ها صرفاً برگرفته از طبيعت و گاه ذهني و يا تاكنون شناخته نشده‌اند (از جمله: گل شكوفه و رز كه براي پركردن فضاي زمينه كاربرد دارند). هنرهاي دستي در هر دوره بازنمايي اعتقادات، سلايق، افكار و فرهنگ حاكم بر آن دوره است كه با بررسي هنر و فرهنگ مي‌توان به ويژگي‌هاي خاص هركدام در ادوار مختلف پي‌برد. بر اين اساس هنر پته‌دوزي كرمان به جهت قدمت، اصيل‌ترين هنر اين خطه محسوب مي‌شود و نقش و نگاره‌هاي آن، بازتاب فرهنگ كهن زرتشتي است.
چكيده لاتين :
Embroidery of Pateh is one of the decorative-applied arts that has been common among Zoroastrian women in Kerman since ancient times and has been considered a special and popular art. Even today, Pateh can be seen in decorating all kinds of decorative and functional items, which has become a reason for the spread of this art among the people. In the present research, an attempt was made to introduce, decipher and eliminate the existing ambiguities in the field of original and new motifs of Kerman’s Pateh by identifying the motifs and their symbolism. The article is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in quality. Data collection was done in the form of library (documentary) and field studies (face-to-face conversations with experts, including: tailor, mender and seller of Pateh). From the statistical population, 21 types of Pateh motifs were analyzed in the form of a table. In the division of Pateh motifs, three main categories and each of them including smaller divisions can be named: 1- Plant 2- Geometric and abstract 3- Birds. Some motifs have been common in the past, such as cypress, but some have been used in modern times, including bats. The above-mentioned motifs are often symbolic (cypress tree symbolizes immortality, bergamot symbolizes the movement towards the initial perfection) but some motifs are taken only from nature and sometimes mentally, or are not known until now, such as: (flowers and roses that are used to fill the background space). Handicrafts in each period are a representation of the beliefs, tastes, thoughts, and culture of that period that by examining art and culture, one can realize the specific characteristics of each in different periods. Accordingly, Kerman’s Pateh embroidery is considered to be the most original art of this region due to its antiquity, and its motifs and drawings are a reflection of the ancient Zoroastrian culture.
