تأثير سياست عشايري دودمان پهلوي بر ساختار اجتماعي سياسي قوم لر بويراحمد

The Effect of Nomadic Policy of the Pahlavi Dynasty on Social and Political Structure of Lor Tribes of Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad

تغييرات ساختار اجتماعي و سياسي ايلات كهگيلويه و بويراحمد تحت تأثير دگرگوني‌هاي اجتماعي و سياسي كشور قرار دارد، ضمن آنكه اين تغييرات متقابلاً بر تحولات اجتماعي و سياسي در ايران تأثيرگذار بوده است. در اين مقاله هدف اصلي بررسي ساختار اجتماعي سياسي قوم لر استان كهگيلويه و بويراحمد در عصر سلسلۀ پهلوي است. در اين پژوهش به‌ طور هم‌زمان از دو روش تاريخي و جامعه‌شناسي تاريخي استفاده‌ شده است. سياست‌ اسكان عشاير (تخته قاپو)، تصويب قانون نظام ‌وظيفۀ عمومي، خلع سلاح ايلات، اعمال سياست پوشش متحدالشكل، و اصلاحات ارضي، پنج محور اصلي سياست عشيره‌اي دودمان پهلوي بود كه سبب شد موقعيت سياسي و اجتماعي هرم ايلي دستخوش تغييرات بنيادي شود. كدخدايان قبل از اين تدابير و در عصر خان‌ خاني تابعيت محض از خوانين داشتند و ابواب ‌جمعي آنان محسوب مي‌شدند، در حالي‌ كه برنامه‌هاي دولت سبب شد كدخدايان در دريافت امتياز از حكومت هم‌رديف آنها قرار گيرند، قبايل رئيس واحدي نداشته باشند، خوانين هر كدام تدابير خاص خود را اتخاذ كنند، و عملاً ساختار و هرم ايلي سنتي به ‌هم ‌ريخته شود. بدون ترديد اين اتفاق مهم ناشي از برنامه‌ها و سياست دولت بود كه با گذشت زمان و به‌آهستگي ساختار نظام ايلي را تغيير داد و زمينه‌هاي لازم براي نظارت و مهار آن را فراهم كرد. پژوهش پيش رو نشان مي‌دهد كه ساختار اجتماعي سياسي ايلات كهگيلويه و بويراحمد در فرآيند اين تحولات از الگوي خاصي پيروي كرد، به ‌طوري‌كه توانست تا پايان دهۀ اول قرن چهاردهم هجري شمسي در برابر فشار دولت مركزي مقاومت كند‌.

The Change in the Social and Political Structure of Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad tribes during Pahlavi dynasty are affected by social and political changes of country, while these changes have mutually affected social and political development in Iran. In this article, the main purpose is to study the socio-political structure of the Lor tribes of Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad province in the era of the Pahlavi dynasty. In the study both historical and sociological methods have been used simultaneously. The policy of tribes’ settlement (Takht-e Qapoo), the enactment of the military service law, the disarmament of the tribes, and the implementation of the uniform cover policy, as well as land reform, are the four main pillars of the tribal policy of the Pahlavi dynasty, which led to fundamental political, social and structural changes of the power pyramid of the tribes. Prior to these changes, the Kadkhodas were completely subordinate to Khans, while government programs led to weakening of Khans power. This disrupted the traditional tribal structure and power pyramid of tribes. The changes in structure of the tribal system, led to increase of government’s monitoring and control. The political and social structure of the tribes of Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad enabled them to withstand the pressure of the central government until the end of the third decade of the 20th century.