اثر خسارت مقطوع قراردادي در قواعد عام و رقابتي؛ بررسي تطبيقي نظام حقوقي ايران، كامن لا و اتحاديه اروپا

Comparative Study on the Effect of Liquidated Damages in General and Competitive Rules (Iranian Law, Common Law, European unio‎n Law)

به طور معمول قصد و هدف مشترك طرفين قرارداد اجراي كامل مفاد آن است. براي جلوگيري از نقض قرارداد و تحقق خواست مشترك طرفين، ضمانت اجراهاي متعددي وجود دارد كه يكي از آن‌ها پيش‌بيني مبلغ معيني در قرارداد به‌عنوان خسارت مقطوع است. هدف از اين پژوهش بررسي اثر اين ضمانت اجرا در قواعد عام و رقابتي است. در اين راستا به بررسي ماهيت و آثار حقوقي اين روش پرداخته شده تا به اين سؤال اصلي پاسخ دهد كه ماهيت و آثار حقوقي خسارت مقطوع در نظام‌هاي حقوقي مورد تطبيق چيست و كدام نگرش با عدالت معاوضي و هدف قراردادي سازگاري بيشتري دارد؟ در كنار قواعد عام، در قواعد رقابتي اعمال رويه‌هاي ضد رقابتي تعادل نسبي قدرت ميان طرفين قرارداد را بر هم مي‌زنند. بر اساس يافته‌هاي اين پژوهش، اثر گنجاندن اين ضمانت اجرا مطابق قواعد عام، سه رويكرد است: اعمال و اجراي مطلق– مانند حقوق ايران و حقوق فرانسه قبل از اصلاحات سال 1975؛ بطلان شرط – در صورت كيفري بودن آن - در نظام حقوق عرفي و اعمال و اجراي خسارت مقطوع با امكان تعديل آن در خصوص شروط نامعقول و گزاف (اصول UNIDROIT، PECL و حقوق فرانسه پس از اصلاحات سال 1975). از ديگر سوي، قواعد رقابتي بدون هرگونه اغماض در مواجهه با شروط غيرمنصفانه، به اعمال ضمانت اجراهاي مختلف ازجمله اعلام فسخ يا بطلان قرارداد و يا دستور به توقف اجرا رويه و رفتار خلاف قواعد رقابتي روي آورده است.

Normally, the common intention and goal of the parties to the contract is the full implementation of its provisions. To prevent breach of contract and fulfill the common will of the parties, there are several performance guarantees that One of them is the provision of a certain amount in the contract as a liquidated damages. The purpose of this study is to investigate the effect of this performance guarantee on general and competitive rules. In this regard, the nature and legal effects of this method have been studied to answer this main question that What is the nature and legal effects of liquidated damages in applicable legal systems, and which approach is more compatible with reciprocal justice and the purpose of the contract? In addition to the general rules, in competitive rules, the application of anti-competitive practices upsets the relative balance of power between the parties to the contract.The effect of including this performance guarantee in accordance with the general rules is three approaches: Absolute application - such as Iranian law and French law before the 1975 reforms; The invalidity of the condition - in the system of common law and the application and execution of partial damages with the possibility of adjusting it to unreasonable and exaggerated conditions (UNIDROIT principles, PECL and French law after the 1975 amendments).