طراحي مدل تحليلي ـ رياضي به‌منظور سنجش كارايي زنجيره توليد، انتقال و توزيع صنعت برق ايران: رويكرد تحليل پوششي داده‌هاي شبكه‌اي با خروجي نامطلوب

Developing an Analytical-Mathematical Model for Evaluating the Efficiency of the Power Production, Transmission, and Distribution Companies in the Electric Power Industry of Iran: An Network Data Envelopment Analysis (NDEA) Approach with Undesirable Outputs

هدف: صنعت برق يكي از شاهرگ‌هاي حياتي توسعه كشورها محسوب مي‌شود و شاخص دسترسي به برق، جزء اصلي‌ترين مؤلفه‌هاي ارزيابي ميزان رقابت‌پذيري صنعتي در هر كشور است. با توجه به اهميت اين صنعت استراتژيك، هدف از اين مطالعه، طراحي يك مدل تحليلي ـ رياضي، به‌منظور سنجش كارايي زنجيره توليد، انتقال و توزيع صنعت برق ايران است. روش: روش استفاده‌شده در اين مطالعه، به‌كارگيري مدل‌هاي شبكه‌اي تحليل پوششي داده‌ها با حضور خروجي‌هاي نامطلوب است. بر مبناي اين روش، مدلي ارائه شد تا از طريق آن بتوان كارايي بخش‌هاي سه‌گانه توليد، انتقال و توزيع زنجيره صنعت برق ايران را محاسبه كرد. يافته‌ها: از طريق حل مدل رياضي اين مطالعه، ميزان كارايي 43 نيروگاه دولتي، 16 شركت برق منطقه‌اي و 39 شركت توزيع در ساختار صنعت برق ايران محاسبه شد. بر اساس يافته‌ها، ميانگين كارايي بخش‌هاي توليد، انتقال و توزيع، به‌ترتيب 0/83، 0/64 و 0/71 است. نتيجه‌گيري: نتايج كلي بيانگر آن است كه در زنجيره صنعت برق ايران، ميزان كارايي بخش انتقال از كارايي دو بخش توليد و توزيع پايين‌تر است. از جمله نتايج ديگر اين مطالعه، شناسايي دليل اصلي ناكارايي بخش‌هاي توليد، انتقال و توزيع صنعت برق ايران است.

Objective: The electric power industry is one of the vital arteries contributing to the growth and development of countries and the electricity access index is one of the main components of assessing the industrial competitiveness in each country. Given the importance of this strategic industry, this study sought to develop an analytical-mathematical model for evaluating the efficiency of the power production, transmission, and distribution companies in the electric power industry of Iran. Methods: In this study, the network data envelopment analysis (NDEA) approach with undesirable outputs was used. Additionally, a model was developed to evaluate the efficiency of the power production, transmission, and distribution companies in the electric power industry of Iran. Results: By solving the mathematical model used in this study, the efficiency of 43 governmental power plants, 16 regional electricity companies, and 39 power distribution companies in Iran were evaluated. The findings demonstrated that the average efficiency of the power production, transmission, and distribution companies in the Iranian electric power industry stands at 0.83, 0.6, and 0.71, respectively. Conclusion: The results of this study indicated that the efficiency of the power transmission companies in the electric power industry of Iran is lower than those of the power production and distribution companies. The study also identified the main reason for the inefficiency of the power production, transmission, and distribution companies of Iran's electricity industry.