بازنمايي تجارب زيستۀ معلمان ابتدايي از تغييرات نظام ارزشيابي و نقش آن در فرايند ياددهي- يادگيري: يك مطالعۀ پديدارشناختي

Representation of the lived- experiences of elementary teachers about the changes in the evaluation system and their role in the teaching-learning process: a phenomenological study

ارزشيابي يكي از عناصر مهم برنامة درسي و نظام آموزشي به شمار مي­رود كه وسيله­ اي براي تحقق اهداف آموزشي، تربيتي و تشخيص ميزان پيشرفت يادگيري فراگير است. تجارب ­زيستة معلمان در زمينة تغييرات اخير نظام ارزشيابي از كمّي به كيفي در دورة ابتدايي، ضمن بازنمايي نقاط قوّت و ضعف فرايندهاي يادگيري، زمينه‌اي مناسبي را براي اصلاح و بهبود كيفيت نظام ارزشيابي فراهم مي‌كند. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با واكاوي در تجربة ‌زيستة معلمان ابتدايي، تأثير تغييرات نظام ارزشيابي در فرايند ياددهي­ يادگيري را درك و بازنمايي كند. بدين‌منظور، مبتني بر روش پديدارشناسي تفسيري و با استفاده از فن مصاحبة نيمه ­ساختاريافته، داده‌هاي مربوط به 14 مشاركت‌كنندة معلم زن و مرد در منطقة دو شهر تهران كه به روش نمونه‌گيري هدفمند از نوع ملاكي انتخاب شده بودند گردآوري شد. داده‌هاي گردآوري‌شده نيز با استفاده از راهبرد هفت‌مرحله‌اي كُلايزي تحليل شده است. يافته‌ها نشان مي­دهد ادراك معلمان در برابر تغييرات نظام ارزشيابي را مي‌توان به دو دسته «نگاه منتقدانه» و «نگاه مثبت» تفكيك كرد. تحليل عميق روايت‌هاي معلمان مخالف با تغييرات نظام ارزشيابي دورة ابتدايي به شناسايي و طبقه‌بندي سه دليل عمده شامل «ذهني­ بودن ارزشيابي در دروس كتبي و شفاهي»، «نبود نظارت و پيگيري كافي» و «كم‌توجهي به جايگاه معلم» منتج شده است. همچنين تحليل عميق روايت‌هاي موافقان تغييرات نظام ارزشيابي، به شناسايي و طبقه‌بندي سه دليل عمده شامل «ضرورت به‌كارگيري روش­هاي جديد»، «بي­توجهي زياد به آزمون­هاي پاياني» و «وجود نگرش مثبت در دانش­ آموزان» منتهي شده است. در نهايت، دلايل موافقت و مخالفت در اجراي تغييرات نظام ارزشيابي از ديدگاه معلمان در چهار مضمون اصلي و سيزده زيرمضمون طبقه‌بندي شده است.

Evaluation is one of the important elements of the curriculum and the educational system, which is a means to achieve educational, training outcomes. Teachers’ lived-experiences about the recent changes in the quantitative and qualitative evaluation system in the elementary period, while representing the strengths and weaknesses of learning processes, provide a good ground for improving the quality of the evaluation system. In the present study, it has been attempted to understand and reflect the impact of changes in the system of evaluation in the learning process by examining the experience of elementary school life. To this end, based on the interpretive phenomenological method and using a semi-structured interview technique, data were collected from 14 male and female teacher participation in the Tehran-Tehran region selected by purposeful sampling method of the criterion type. Collected data has also been analyzed using the Kolaizi’s seven-step strategy. The findings show that teachers’ perception of changes in the evaluation system can be classified into two categories: “critical look” and “positive look”. An in-depth analysis of teachers’ narratives contradicting the changes in the elementary education system has led to the identification and classification of three main reasons, including the “subjective evaluation of oral and written lessons,” “lack of adequate monitoring and follow-up” and “lack of attention to the teacher’s position.” Also, a deep analysis of the narratives of the advocates of the changes in the evaluation system has led to the identification and classification of three main reasons, including the “necessity of applying new methods”, “not paying much attention to the final tests” and “having a positive attitude in students”. Finally, the reasons for agreeing and opposing the implementation of changes in the evaluation system from the teachers’ point of view are classified in four main themes and thirteen sub-themes.