بررسي تطبيقي اعمال اصل خاك در حقوق ايران، انگلستان و كشورهاي عضو اتحاديه اروپايي

The Comparative Study of Jus Soli in Iranian, United Kingdom and European unio‎n Laws

اعطاي تابعيت به اشخاص بر اساس اصل خاك (محل تولد شخص مربوطه) قديمي‌ترين اصل در تدوين قواعد تابعيت در نظام‌هاي حقوقي بوده است. به نظر مي‌رسد كه تدوين‌كنندگان قانون مدني ايران در وضع قواعد و مقررات تابعيت كاملاً تحت تأثير قانون فرانسه بوده‌ و مقررات تابعيت آن كشور را ترجمه كرده‌اند. قواعد ناظر به تابعيت همچون بسياري ديگر از مسائل اجتماعي، مي‌بايست تابع شرايط فرهنگي، سياسي، اقتصادي و اجتماعي هر كشوري وضع شود. دو سؤال اساسي اين پژوهش آن است كه موارد اشتراك و افتراق در پذيرش گونه‌ها و شيوه‌هاي مختلف اعمال اصل خاك در نظام حقوقي ايران و كشورهاي عضو اتحاديه اروپايي و انگلستان كدام‌ها هستند؟ همچنين بهره‌گيري از كدام شيوه و الگوي اعمال اصل خاك، منافع ملي ايران در حوزه تعيين اتباع را بهتر تأمين مي‌كند؟ فرضيه‌ نگارنده آن است كه قانون مدني ايران به تقليد از فرانسه، بسياري از گونه‌هاي اعمال اصل خاك را وارد مقررات تابعيت ايران كرده است كه قبول برخي از آن‌ گونه‌ها با توجه به شرايط سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي ايران لازم نيست. پژوهش حاضر با اتخاذ روش توصيفي-تحليلي و با بررسي تطبيقي مقررات تابعيت كشورهاي عضو اتحاديه اروپايي، پيشنهاد‌هاي لازم را جهت استفاده قانون‌گذار در اصلاح قواعد مربوط به اصل خاك در مقررات قانون مدني ارائه داده است.

Granting citizenship to persons on the basis of the Jus Soli has been the oldest principle in the formulation of citizenship rules in legal systems. It seems that the drafters of the Iranian civil code in applying the rules and regulations of citizenship have been completely influenced by French law and have translated the nationality rules of that country. Citizenship rules, like many other social issues, must be governed by the cultural, political, economic and social conditions of each country. A Comparative Study of Jus Soli in the Legal System of Iran and European unio‎n Member States, including France and the United Kingdom, can show how nationality regulations evolve under these conditions. Iran's civil code, using French law, has used four of the five recognized Jus soli models. The economic, cultural and political conditions of Iran indicate that the granting of all recognized forms of citizenship is not in the interests of the Iranian government and society, and that Iranian citizenship requirements in the area of Jus Soli require substantial reform. Using this comparative study, the Iranian legislator can apply the necessary amendments to the rules on Jus Soli proposed in this article in Iranian civil code.